Không thuốc, không phân, nông dân Trà Vinh biến "ruộng thành ao, ao thành kho vàng” với mô hình kép đặc biệt, thu nhập hàng trăm triệu/ha

Kết hợp giữa cây lúa và con tôm: Hiệu quả kép cho vùng đất cù lao

Tại hai xã Long Hòa và Hòa Minh, huyện Châu Thành (tỉnh Trà Vinh), hàng trăm nông dân đang áp dụng mô hình sản xuất lúa – tôm hữu cơ mang lại hiệu quả kinh tế vượt trội, đồng thời góp phần xây dựng nền nông nghiệp sinh thái bền vững. Với tổng diện tích khoảng 600ha nuôi tôm hữu cơ kết hợp trồng lúa (một vụ/năm), trong đó 250ha đã đạt chuẩn sản xuất lúa hữu cơ, vùng đất cù lao đang trở thành điểm sáng trong chuyển đổi sinh kế nông nghiệp theo hướng an toàn và giá trị cao.

Theo anh Nguyễn Văn Huệ – Tổ trưởng Tổ hợp tác sản xuất lúa hữu cơ xã Long Hòa, thương hiệu gạo hữu cơ ở địa phương đã chứng minh hiệu quả rõ rệt khi giá trị sản phẩm tăng 30–35% so với sản phẩm thông thường. Tổ hợp tác có 44 thành viên, canh tác hơn 35ha lúa hữu cơ và 100% sản lượng được Công ty TNHH-DVTM-XNK Minh Trung bao tiêu từ năm 2009. Mỗi vụ lúa, người dân thu về trên 70 triệu đồng/ha, chưa kể kết hợp thả nuôi tôm càng xanh trong ruộng mang lại thêm thu nhập 240–260 triệu đồng/ha.

Trong mùa vụ 2024–2025, toàn xã Long Hòa có 657 hộ thả nuôi 25,38 triệu con tôm càng xanh trên diện tích gần 686ha, đồng thời canh tác 121,5ha lúa hữu cơ giống ST24. Năng suất lúa đạt bình quân 5,2 tấn/ha, trong khi sản lượng tôm tăng đều đặn nhờ quy trình thả, bắt tỉa phù hợp với điều kiện thủy triều và mùa vụ.

Nông dân chủ động ứng dụng hữu cơ, tăng thu nhập và giảm rủi ro

Nông dân Lê Văn Dũng (ấp Xẻo Ranh, xã Long Hòa) là một trong những hộ tiên phong trong mô hình lúa – tôm hữu cơ. Gia đình ông tham gia tổ hợp tác từ năm 2010 và hiện canh tác 1ha kết hợp giữa trồng lúa và nuôi tôm. Vụ lúa đông xuân 2024 – 2025, ông thu hoạch được 5,5 tấn lúa ST24, bán theo hợp đồng bao tiêu với giá 17.000 đồng/kg (lúa tươi) – tương đương hơn 85 triệu đồng sau khi trừ chi phí. Đặc biệt, do canh tác hữu cơ trong vuông tôm nên không tốn phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, giúp giảm đáng kể chi phí đầu vào.

Không chỉ người trồng lúa, các hộ nuôi tôm cũng ghi nhận hiệu quả vượt mong đợi. Nông dân Huỳnh Văn Thắng cùng ngụ ấp Xẻo Ranh cho biết với hơn 3ha nuôi tôm càng xanh, mỗi năm thả 3 đợt giống, mỗi đợt khoảng 100.000 con. Sản lượng thu hoạch ổn định từ 120–150kg/đợt, giá bán dao động 250.000–260.000 đồng/kg với loại 10–12 con/kg cao hơn 35.000–40.000 đồng/kg so với vụ năm trước. Thu nhập từ tôm đạt trên 150 triệu đồng/ha/năm.

Mô hình lúa tôm hữu cơ còn được đánh giá là có mức rủi ro thấp hơn so với nuôi tôm công nghiệp như tôm sú hay tôm thẻ chân trắng. Theo ông Nguyễn Thành Thưởng – Phó Chủ tịch UBND xã Long Hòa, mô hình này chỉ có tỷ lệ rủi ro khoảng 10%, nhờ ít chịu tác động từ dịch bệnh và chi phí vận hành thấp. Bên cạnh đó, chất thải từ quá trình nuôi tôm cũng trở thành nguồn phân hữu cơ tự nhiên cho cây lúa, góp phần giảm thiểu ô nhiễm và tăng tính bền vững.

Liên kết chuỗi và thương hiệu vùng: Chìa khóa nhân rộng mô hình

Không chỉ dừng ở sản xuất, việc liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp đã giúp nâng tầm thương hiệu gạo hữu cơ Long Hòa – Hòa Minh. Nhờ có đơn vị bao tiêu cam kết đầu ra ổn định, người sản xuất yên tâm đầu tư lâu dài, tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn về không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, không kháng sinh trong nuôi trồng. Các doanh nghiệp thu mua cũng kiểm soát chặt chẽ đầu vào nhằm giữ vững chất lượng gạo và tôm.

Mô hình đã và đang tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng. Nhiều hộ gia đình từ các khu vực lân cận cũng bắt đầu tìm hiểu, đăng ký tham gia sản xuất lúa – tôm hữu cơ theo hình thức hợp tác hoặc tổ nhóm. Đây là tín hiệu đáng mừng cho chiến lược phát triển nông nghiệp sạch, bền vững, đồng thời gia tăng khả năng cạnh tranh của nông sản Trà Vinh trên thị trường nội địa và quốc tế.

Tuấn Anh