Vũ khí được ca ngợi là ‘lưới lửa’ chống UAV, mang tới 12 quả tên lửa, chỉ cần 6 giây là đủ để tiêu diệt đối thủ
Đây là vũ khí phòng không tầm ngắn – trung được Nga thiết kế nhằm lấp khoảng trống giữa các tầng phòng thủ tầm xa.
Vũ khí có thiết kế linh hoạt, tích hợp hỏa lực mạnh
Trong hệ thống phòng không đa tầng hiện đại của Nga, nơi các tổ hợp tầm xa như S-300 và S-400 đảm nhiệm vai trò chủ lực, Pantsir-S1 đảm nhận chức năng đặc biệt bảo vệ tầm gần. Hệ thống này được ví như “lá chắn cận kề”, chuyên đối phó với các mục tiêu bay thấp như tên lửa hành trình, UAV, trực thăng hoặc máy bay tiêm kích lượn sát mặt đất.
Pantsir-S1 do Cục thiết kế KBP của Nga phát triển, là tổ hợp vũ khí kết hợp giữa hai khẩu pháo tự động 30mm (2A38M) và 12 tên lửa phòng không 57E6 hoặc 57E6-E. Toàn bộ hệ thống được bố trí trên khung gầm cơ động như KamAZ-6560 hoặc bánh xích, cho phép triển khai linh hoạt ở mọi địa hình. Phạm vi tiêu diệt mục tiêu từ 1,5 – 20 km, độ cao đánh chặn từ 15m đến 15 km, với thời gian phản ứng chưa tới 6 giây – đủ để xử lý các mối đe dọa tốc độ cao.
Điểm mạnh nổi bật của Pantsir nằm ở khả năng “phát hiện – theo dõi – tiêu diệt” tích hợp. Radar kép cho phép theo dõi đồng thời 20 mục tiêu, trong khi pháo và tên lửa có thể được sử dụng phối hợp hoặc độc lập tùy tình huống. Điều này làm tăng đáng kể xác suất tiêu diệt các mục tiêu nhỏ, nhanh và phức tạp như UAV cảm tử.
Thực chiến: Hiệu quả rõ rệt nhưng vẫn tồn tại giới hạn
Tổ hợp Pantsir-S1 đã được sử dụng thực tế tại nhiều điểm nóng như Syria và Ukraine. Tại Syria, Pantsir từng được triển khai để bảo vệ căn cứ không quân Khmeimim trước các đợt tấn công bằng UAV tự chế. Một số đoạn video do truyền thông Nga công bố cho thấy hệ thống đánh chặn thành công nhiều UAV trong điều kiện chiến đấu phức tạp.
Tuy nhiên, thực tế chiến trường cũng bộc lộ những nhược điểm đáng chú ý. Một số Pantsir bị phá hủy khi ở trạng thái không sẵn sàng chiến đấu hoặc không được bảo vệ bởi lớp cảnh giới từ bên ngoài. Ví dụ tại Syria, UAV của Thổ Nhĩ Kỳ ghi lại cảnh Pantsir bị phá hủy khi radar không hoạt động. Tại Ukraine, các tổ hợp Pantsir được triển khai để bảo vệ cầu, nhà máy và tuyến hậu cần, nhưng vẫn bị phá hủy bởi HIMARS, UAV cảm tử hoặc tên lửa dẫn đường.
Những sự cố này cho thấy: dù có khả năng phòng thủ hiệu quả, Pantsir-S1 không thể hoạt động độc lập mà cần nằm trong một hệ thống phòng không tổng thể – nơi các tầng lớp cảnh giới, chỉ huy và phản ứng phối hợp chặt chẽ.
Tính ứng dụng và vai trò trong chiến tranh hiện đại
Với việc tích hợp cả tên lửa và pháo tự động, Pantsir-S1 có thể xử lý đa dạng mối đe dọa trong các tình huống tác chiến cường độ cao. Tính cơ động giúp tổ hợp này theo sát đơn vị chiến đấu, bảo vệ các mục tiêu chiến lược tạm thời hoặc cơ động. Đây là ưu điểm vượt trội so với các hệ thống phòng không cố định hoặc chuyên biệt.
Tuy nhiên, với sự phát triển nhanh của các loại vũ khí hiện đại như UAV cảm tử theo bầy đàn, tên lửa chính xác cao và tác chiến điện tử, yêu cầu đối với hệ thống phòng không ngày càng tăng. Nếu Pantsir không được tích hợp vào mạng lưới lớn hơn – có khả năng trinh sát từ xa, phân tích dữ liệu mục tiêu và hỗ trợ từ các hệ thống radar cảnh báo sớm – thì vai trò của nó dễ bị suy giảm.
Pantsir-S1 cần được vận hành bài bản, có đội ngũ huấn luyện tốt, triển khai đúng kịch bản và phối hợp nhuần nhuyễn với các đơn vị khác. Trong bối cảnh các chiến trường hiện đại ngày càng phi đối xứng và đầy tính công nghệ, một tổ hợp phòng không riêng lẻ khó có thể duy trì hiệu quả chiến đấu lâu dài nếu thiếu sự hỗ trợ từ hệ sinh thái phòng thủ rộng lớn.