Không qua trường lớp, nông dân Thanh Hóa tự thân biến hóa "nuôi nước kiếm vàng", thu về hàng tỷ đồng doanh thu mỗi năm
Không được đào tạo chính quy, nhiều nông dân Thanh Hóa vẫn vươn lên mạnh mẽ nhờ học hỏi thực tế, tích lũy kinh nghiệm để xây dựng các mô hình hiệu quả.
Hành trình tự học, tự làm của nông dân xứ Thanh
Không qua các trường lớp chính quy, nhiều nông dân ở Thanh Hóa vẫn đang làm nên những câu chuyện thành công nhờ sự bền bỉ học hỏi, tích lũy kinh nghiệm và ứng dụng linh hoạt tiến bộ khoa học – kỹ thuật vào sản xuất. Đây là thực tế đang diễn ra trên khắp địa bàn tỉnh, nơi hơn 24.000 mô hình kinh tế nông nghiệp đang hoạt động, từ trang trại lớn đến vườn mẫu, gia trại nhỏ.
Một trong những tấm gương điển hình là ông Nguyễn Tiến Phương ở xã Bãi Trành (huyện Như Xuân). Tròn 25 năm trước, ông bắt đầu đấu thầu và cải tạo vùng đồi hoang hóa để trồng cây ăn quả. Từ hai bàn tay trắng, ông đã hình thành một khu sản xuất tổng hợp 28ha với ao cá, rừng cao su và đặc biệt là 4ha bưởi – loại cây chủ lực mang lại nguồn thu lớn nhất.
Ngay từ năm 2007, thay vì chạy theo phong trào trồng bưởi Diễn, ông Phương đã chủ động tìm kiếm hướng đi khác. Ông lặn lội vào miền Tây để đưa giống bưởi da xanh về trồng thử, rồi tiếp tục bổ sung giống bưởi đặc sản Hồng Quang Tiến từ Nghệ An nhằm kéo dài thời gian thu hoạch, phân tán rủi ro thị trường. Nhờ đất đồi màu mỡ, cộng với sự chăm sóc cẩn trọng, mỗi năm trang trại của ông có thể thu hoạch hơn 120.000 quả bưởi, mang về lợi nhuận hơn 1 tỷ đồng.
Khác với nhiều mô hình trồng bưởi khác tuân theo mật độ khuyến cáo, ông Phương chọn cách trồng thưa hơn – 6x6m thay vì 5x5m để giúp cây phát triển tán rộng, đón nắng đều, từ đó nâng cao chất lượng và sản lượng quả. Bên cạnh đó, ông chỉ sử dụng phân bò đã ủ kỹ, tuyệt đối không dùng phân từ trại lợn để tránh ảnh hưởng đến hương vị và độ ngọt của quả.
Không dừng lại ở canh tác truyền thống, ông Phương tự mày mò lắp đặt hệ thống tưới phun mưa bán tự động cho toàn khu vườn. Mỗi lần cần tưới, chỉ một nút bật là hàng nghìn cây được cấp nước đồng đều – một minh chứng cho khả năng ứng dụng công nghệ hiệu quả dù không được đào tạo bài bản.
“Chìa khóa thành công” của người nuôi tôm nhà bạt
Cách đó không xa, tại xã Hoằng Yến (huyện Hoằng Hóa), mô hình nuôi tôm công nghiệp trong nhà bạt của anh Nguyễn Đình Giáp cũng là một ví dụ điển hình khác về khả năng thích ứng và đổi mới của nông dân hiện đại. Từng trải qua hàng chục năm nuôi thủy sản theo kiểu quảng canh với năng suất thấp và rủi ro cao, từ năm 2014, anh Giáp chuyển hướng sang đầu tư ao nuôi trải bạt, rồi đến năm 2018 phát triển thành hệ thống nhà bạt khép kín rộng 1ha.
Không chấp nhận dừng lại ở công nghệ có sẵn, anh liên tục cải tiến mô hình: thay ao đào sâu bằng ao nổi để cải thiện ánh sáng và trao đổi khí, dùng bạt che di động để điều chỉnh nhiệt độ phù hợp từng mùa, lắp đặt hệ thống sục khí, đo độ PH và độc tố trong nước. Theo kinh nghiệm được đúc rút từ thực tế, anh cho rằng không nên tận dụng 100% diện tích ao nuôi, mà phải chừa một phần để xử lý nước và loại bỏ mầm bệnh – yếu tố sống còn trong nuôi tôm công nghiệp.
Nhờ áp dụng đúng kỹ thuật, mỗi năm mô hình 1ha này cho năng suất tới 90 tấn tôm thương phẩm (3 vụ), doanh thu khoảng 5–7 tỷ đồng/năm, lợi nhuận đạt 2–3 tỷ đồng. Không chỉ cải thiện đời sống gia đình, mô hình của anh Giáp còn trở thành điểm tham quan, học tập cho nhiều hộ nông dân trong vùng.
Nông dân mới – động lực của nông nghiệp hiện đại
Những trường hợp như ông Phương và anh Giáp cho thấy rõ vai trò trung tâm của nông dân năng động trong bức tranh phát triển nông nghiệp hiện đại. Không chỉ “lấy công làm lãi”, họ đã và đang chủ động học hỏi, đầu tư công nghệ và chuyển đổi mô hình sản xuất từ quy mô nhỏ lẻ sang hướng chuyên sâu, an toàn, thân thiện môi trường và đáp ứng được yêu cầu thị trường.
Theo thống kê từ Sở Nông nghiệp và Môi trường Thanh Hóa, tỉnh hiện có hơn 24.000 mô hình sản xuất nông nghiệp hiệu quả. Trong đó, ngày càng có nhiều chủ trang trại biết tự đúc rút kinh nghiệm và áp dụng tiến bộ kỹ thuật vào từng khâu sản xuất, từ giống cây – con, phân bón, tưới tiêu đến thu hoạch và tiêu thụ sản phẩm.
Dù chưa qua đào tạo chuyên ngành, nhiều nông dân Thanh Hóa đã tự học cách sử dụng máy móc, tìm hiểu quy trình VietGAP, học hỏi mô hình nước ngoài và không ngừng cải tiến. Chính họ là những người trực tiếp biến những tri thức “lý thuyết” thành hiệu quả kinh tế cụ thể trên cánh đồng, bờ ao, vườn cây.