Ba tỉnh đề xuất giữ nguyên công ty xổ số sau sáp nhập

Ba doanh nghiệp, ba hiệu quả riêng biệt

Ngày 25/5, Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Long – ông Lữ Quang Ngời xác nhận rằng ba tỉnh Vĩnh Long, Trà Vinh và Bến Tre đã có văn bản đề xuất giữ nguyên ba công ty xổ số kiến thiết hiện hữu sau khi thực hiện sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh. Hiện kiến nghị này đang được Ban Chỉ đạo Trung ương xem xét trong quá trình xây dựng đề án tổ chức bộ máy mới.

Theo báo cáo tài chính năm 2024, Công ty TNHH MTV Xổ số kiến thiết Vĩnh Long đạt doanh thu hơn 5.894 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế 683,1 tỷ đồng – đóng góp lớn cho ngân sách địa phương. Cùng năm, Công ty Xổ số kiến thiết Trà Vinh ghi nhận doanh thu tiêu thụ vé số gần 6.620 tỷ đồng với tỷ lệ tiêu thụ gần như tuyệt đối (99,999%). Doanh nghiệp này báo lãi trước thuế 812 tỷ đồng, đạt 118,5% kế hoạch UBND tỉnh giao và nộp ngân sách hơn 2.347 tỷ đồng.

Tại Bến Tre, doanh số phát hành vé số truyền thống năm 2024 đạt 6.580 tỷ đồng, với 6.579 tỷ đồng đã tiêu thụ. Ngoài ra, công ty còn bán được khoảng 52 tỷ đồng vé số tự chọn. Chi phí trả thưởng ước tính hơn 3.200 tỷ đồng, còn tổng nộp ngân sách khoảng 2.439 tỷ đồng. Bên cạnh đó, công ty đã dành hơn 32 tỷ đồng cho các hoạt động xã hội và hỗ trợ cộng đồng.

Những con số này cho thấy cả ba công ty đều đang hoạt động hiệu quả, đóng vai trò quan trọng không chỉ trong việc tạo nguồn thu ngân sách mà còn góp phần vào các chương trình phúc lợi xã hội địa phương.

Vai trò tài chính và xã hội của xổ số kiến thiết

Xổ số kiến thiết từ lâu đã được xem là một trong những nguồn thu ngân sách ổn định, đặc biệt tại các tỉnh có nguồn thu nội địa hạn chế. Ngoài việc tạo lợi nhuận cho Nhà nước, các công ty xổ số còn được giao trách nhiệm tài trợ các chương trình an sinh xã hội như xây nhà tình nghĩa, hỗ trợ học sinh nghèo, xây trường học, trạm y tế… Đây chính là điểm khác biệt giữa xổ số kiến thiết với các loại hình kinh doanh khác.

Ở các tỉnh như Trà Vinh hay Bến Tre, nơi kinh tế chủ yếu dựa vào nông nghiệp và tỷ lệ hộ nghèo còn cao, nguồn thu từ xổ số kiến thiết không chỉ giúp duy trì các khoản chi ngân sách thường xuyên mà còn bổ sung kịp thời cho các chương trình xã hội, đặc biệt là trong bối cảnh nguồn lực đầu tư công từ Trung ương còn hạn chế. Chính điều này là một trong những lý do khiến các địa phương mong muốn duy trì mô hình công ty xổ số riêng sau sáp nhập, thay vì hợp nhất thành một đơn vị chung.

Cân nhắc thách thức quản lý sau sáp nhập

Một số ý kiến cho rằng, việc duy trì nhiều công ty xổ số trong cùng một tỉnh sau sáp nhập cũng đặt ra không ít vấn đề cần tính toán. Khi địa bàn hành chính được hợp nhất, nếu không có cơ chế điều phối hợp lý, rất có thể sẽ xuất hiện sự chồng chéo trong hoạt động phát hành, quảng bá, phân phối vé và quản trị nhân sự. Các công ty dù hoạt động riêng biệt nhưng cùng thuộc một đơn vị hành chính sẽ cần một cơ chế phối hợp rõ ràng để tránh tình trạng cạnh tranh nội bộ hoặc phát sinh mâu thuẫn trong chia sẻ nguồn lực và thị trường.

Trong khi đó, thay vì duy trì ba công ty hoạt động độc lập, có thể cân nhắc mô hình hợp tác liên doanh hoặc điều phối hoạt động theo vùng phát hành nhằm đảm bảo thống nhất về chính sách phát hành, tỷ lệ trả thưởng và các khoản chi an sinh xã hội. Mặc dù hiện chưa có tiền lệ nào về việc tổ chức lại doanh nghiệp xổ số kiến thiết sau khi sáp nhập cấp tỉnh, nhưng kinh nghiệm trong sắp xếp doanh nghiệp công lập ở cấp huyện, thị xã thời gian qua có thể là cơ sở tham khảo hữu ích.

Do đó, việc xem xét giữ nguyên hay tái cấu trúc các công ty xổ số kiến thiết không chỉ nên dừng lại ở góc độ bảo toàn lợi ích tài chính hiện tại mà cần đặt trong tổng thể chiến lược quản trị mới, phù hợp với đơn vị hành chính hợp nhất và định hướng phát triển bền vững trong dài hạn.

Thu Hà