Chiếc xe tăng không cần thay pháo, hỏa lực siêu mạnh, bắn chính xác quân địch bất chấp mưa đêm và khói bụi

Từ chiến tích lịch sử đến bước chuyển công nghệ

Ra đời từ đầu thập niên 1970, T-72 từng là biểu tượng xe tăng chiến đấu chủ lực của Liên Xô và nhiều quốc gia đồng minh. Với hơn 20.000 chiếc được sản xuất, dòng xe tăng này đã trở thành "xương sống thiết giáp" của Hồng quân trong suốt thời kỳ Chiến tranh Lạnh. Tuy nhiên, qua nhiều thập kỷ, T-72 cũng dần bộc lộ những hạn chế trong môi trường chiến tranh hiện đại.

Để khắc phục điểm yếu và tận dụng khung gầm vốn có, Nga đã triển khai chương trình nâng cấp T-72B3 từ năm 2011, tiếp tục hoàn thiện với phiên bản T-72B3M (hay còn gọi là T-72BM) công bố năm 2016. Phiên bản này được xem là bước đại tu toàn diện, từ động cơ, hỏa lực, hệ thống điều khiển đến lớp giáp bảo vệ, đưa T-72 trở lại hàng ngũ các xe tăng có năng lực tác chiến đáng gờm.

Tăng tốc, tăng giáp và tăng khả năng sống sót

Một trong những cải tiến đáng chú ý nhất của T-72B3M là động cơ diesel V-92S2F với công suất 1.130 mã lực – mạnh hơn khoảng 300 mã lực so với các phiên bản tiền nhiệm. Nhờ vậy, xe tăng này có thể đạt tốc độ tối đa 70 km/h, cải thiện rõ rệt tính cơ động trên chiến trường, đặc biệt ở các địa hình phức tạp.

Về khả năng phòng vệ, lớp giáp phản ứng nổ Relikt ERA thế hệ mới đã thay thế cho Kontakt-5. Loại giáp này giúp giảm đáng kể nguy cơ bị xuyên phá bởi đạn nổ lõm và đạn xuyên giáp hiện đại. Ngoài ra, các tấm giáp bổ sung ở thân xe và tháp pháo cũng giúp xe tăng chống chịu tốt hơn trước các đòn tấn công từ nhiều hướng.

Dù chưa được trang bị hệ thống phòng vệ chủ động toàn diện như trên T-14 Armata, nhưng việc gia cố giáp thụ động và phản ứng nổ đã nâng tầm đáng kể khả năng sống sót của kíp lái khi đối đầu với các loại vũ khí chống tăng phổ biến hiện nay.

Cập nhật hệ thống điều khiển hỏa lực và cảm biến chiến trường

T-72B3M giữ nguyên pháo chính cỡ nòng 125mm 2A46M-5, nhưng được nâng cấp toàn diện về hệ thống điều khiển hỏa lực. Xe trang bị hệ thống ngắm bắn Sosna-U tích hợp ảnh nhiệt, máy đo laser, cảm biến nòng pháo và máy tính đường đạn kỹ thuật số, cho phép khai hỏa chính xác trong mọi điều kiện thời tiết, cả ngày lẫn đêm.

Điểm yếu truyền thống của T-72 về khả năng tác chiến ban đêm đã được khắc phục triệt để. Nhờ các thiết bị quan sát thế hệ mới, kíp lái có thể phát hiện và tấn công mục tiêu trước, một yếu tố then chốt trong chiến tranh hiện đại.

Tác chiến thực địa và giới hạn công nghệ

Từ năm 2022, T-72B3M đã được triển khai thực chiến tại Ukraine. Dù phải đối mặt với các loại vũ khí chống tăng như Javelin (Mỹ), NLAW (Anh) và drone cảm tử, dòng xe tăng này vẫn cho thấy khả năng phòng vệ cải thiện đáng kể. Nhiều trường hợp trúng đạn nhưng kíp lái vẫn sống sót, nhờ lớp giáp mới và cấu trúc chống sốc tốt hơn.

Tuy nhiên, các chuyên gia quân sự cũng cảnh báo rằng T-72B3M vẫn chưa được tích hợp hệ thống phòng vệ chủ động (APS) – điểm yếu lớn trong môi trường chiến đấu hiện đại đầy rẫy UAV và tên lửa dẫn đường. Để phát huy tối đa năng lực, T-72B3M cần được bổ sung các hệ thống tác chiến điện tử và APS như Shtora hay Arena.

Hiệu quả chi phí và tiềm năng xuất khẩu

Với chi phí nâng cấp thấp hơn nhiều so với việc chế tạo xe tăng mới, T-72B3M được đánh giá cao ở tỷ lệ hiệu suất – chi phí. Nga đã biên chế hàng nghìn chiếc T-72B3M trong lực lượng Lục quân, đóng vai trò nòng cốt trong các lữ đoàn thiết giáp.

Mô hình nâng cấp này cũng thu hút sự quan tâm của nhiều quốc gia từng sử dụng T-72 như Belarus, Syria, Algeria, và thậm chí Việt Nam được cho là đang xem xét hiện đại hóa T-72 theo mô hình tương tự. Từ biểu tượng của thế kỷ 20, T-72 đang “hồi sinh” để bước vào kỷ nguyên chiến tranh công nghệ cao, và T-72B3M là ví dụ tiêu biểu cho sự thích nghi đó.

Tuấn Anh