Bạn đang đầu tư, hay đang chi tiền để trông có vẻ giàu?

Nếu có một bài học nào xứng đáng được viết lên bảng đen trong mọi lớp học phổ thông, thì đó chính là cách phân biệt giữa tài sản và tiêu sản. Nhưng tiếc thay, bài học ấy lại không nằm trong bất kỳ chương trình giáo dục chính thức nào. Và cũng chính vì thế, hàng triệu người bước ra khỏi cổng trường với bằng cấp, kiến thức chuyên môn, nhưng lại mù mờ về cách quản lý tiền bạc – cho đến khi nhận ra họ đang làm việc cật lực suốt đời để nuôi những thứ mà họ lầm tưởng là “tài sản”.

Robert Kiyosaki – tác giả cuốn sách Cha giàu cha nghèo – từng viết: “Người giàu mua tài sản. Người nghèo và tầng lớp trung lưu mua tiêu sản nhưng lại nghĩ đó là tài sản”. Câu nói này không chỉ là triết lý, mà còn là một cái tát tỉnh thức cho bất kỳ ai từng nghĩ rằng ngôi nhà mình đang ở, chiếc xe mình đang đi hay bộ quần áo hiệu mình đang mặc là minh chứng cho sự thành công tài chính.

Nhà, xe, đồ hiệu: Tài sản hay gánh nặng vô hình?

Không phải ngẫu nhiên mà người Việt thường đặt mục tiêu “an cư lạc nghiệp” lên hàng đầu. Sở hữu một căn nhà vẫn là giấc mơ phổ biến và được xem là một dấu mốc đáng tự hào. Nhưng nếu nhìn theo lăng kính của Kiyosaki, nhà ở để ở lại thường không phải là tài sản – đơn giản vì nó không tạo ra dòng tiền. Ngược lại, nó khiến bạn tiêu tiền mỗi tháng: tiền lãi vay, tiền bảo trì, tiền thuế, thậm chí cả tiền cảm xúc khi phải làm việc nhiều hơn để chi trả cho nó.

Câu chuyện tương tự xảy ra với ô tô, đặc biệt là xe cá nhân dùng để đi làm hoặc “cho oách”. Với chi phí khấu hao, xăng dầu, bảo hiểm và sửa chữa, chiếc xe không những không giúp bạn sinh lời, mà còn trở thành “chiếc ví thủng” mang bánh lăn đều mỗi ngày. Nhiều người có thể sẽ phản biện rằng những món đồ đó phục vụ cho công việc, giúp họ tạo ra thu nhập – điều đó đúng, nhưng chỉ khi thu nhập ấy vượt đáng kể so với chi phí mà nó mang lại.

Từ đó, Kiyosaki đưa ra định nghĩa rất đơn giản nhưng sâu sắc: Tài sản là thứ đưa tiền vào túi bạn; tiêu sản là thứ lấy tiền ra khỏi túi bạn. Khái niệm này không phụ thuộc vào giá trị món đồ hay thương hiệu gắn lên nó, mà phụ thuộc hoàn toàn vào khả năng tạo dòng tiền.

Học cách đầu tư đúng: Đừng để vẻ ngoài đánh lừa túi tiền

Khi hiểu được nguyên lý cốt lõi trên, người ta bắt đầu thay đổi cách tiêu tiền. Thay vì chi vào thứ chỉ giúp bạn cảm thấy giàu có nhất thời, bạn sẽ hướng tới những khoản đầu tư thực sự sinh lời: bất động sản cho thuê, cổ phiếu chia cổ tức, tài sản kỹ thuật số có dòng tiền, hay thậm chí là một kênh YouTube nếu nó mang về thu nhập quảng cáo đều đặn. Không cần phải giàu mới đầu tư – ngược lại, bạn phải đầu tư thì mới giàu. Nhưng đầu tư đúng là điều kiện bắt buộc.

Không ít người đi làm 20 năm, lương khá, nhà lầu xe hơi, nhưng đến lúc gặp biến cố tài chính – như bệnh tật, thất nghiệp hay khủng hoảng kinh tế – lại gần như trắng tay. Tại sao? Vì họ không tích lũy tài sản thực sự. Họ tích lũy tiêu sản có giá nhưng không thể chuyển hóa thành dòng tiền khi cần.

Tài sản không phải là thứ bạn khoe được. Nó là thứ lặng lẽ làm việc cho bạn, ngay cả khi bạn đang ngủ, đang đi nghỉ hay đang thất nghiệp. Tư duy ấy không đến trong một sớm một chiều, nhưng một khi bạn đã nhìn ra sự khác biệt giữa “thứ có giá trị” và “thứ có khả năng sinh lời”, bạn sẽ bắt đầu bước ra khỏi vòng lặp thu nhập – chi tiêu – hết tiền – đi vay – làm thêm.

Bài học từ Cha giàu cha nghèo không dừng ở việc làm giàu. Nó đặt ra một nguyên tắc sống: nếu bạn không làm chủ được cách dùng tiền, bạn sẽ sống cả đời dưới áp lực phải kiếm thêm. Và nếu không học cách phân biệt tài sản và tiêu sản, mọi cố gắng kiếm tiền của bạn rồi cũng sẽ tan thành mây khói – dưới lớp vỏ hào nhoáng của một cuộc sống “trông có vẻ đủ đầy”.

Thu Hà