Google 'bật đèn xanh' cho trẻ em dùng trí tuệ nhân tạo Gemini

Khi AI tiếp cận nhóm tuổi chưa trưởng thành

Việc Google quyết định mở quyền sử dụng chatbot Gemini cho người dùng trẻ em đang gây ra làn sóng tranh luận rộng rãi trong giới công nghệ và các tổ chức bảo vệ quyền trẻ nhỏ. Trong email gửi đến các tài khoản gia đình, Google thông báo rằng Gemini sẽ sớm khả dụng cho trẻ em, kèm theo lời khuyến khích các bậc phụ huynh cùng con sử dụng chatbot để đặt câu hỏi, làm bài tập hoặc sáng tác truyện. Dù vậy, Google cũng không quên đưa ra lời cảnh báo rõ ràng: Gemini có thể đưa ra những câu trả lời sai và không nên bị hiểu nhầm là “con người thật”.

Chatbot Gemini là một trong những mô hình ngôn ngữ tiên tiến của Google, có khả năng sinh văn bản và hình ảnh mang phong cách con người. Với việc tích hợp vào tài khoản của trẻ, Google cho biết họ đã cài đặt sẵn các “rào chắn” bảo vệ – bao gồm giới hạn nội dung, theo dõi kiểm soát và quyền vô hiệu hóa từ phía phụ huynh. Ông Karl Ryan, người phát ngôn của Google, cho biết dữ liệu do trẻ tạo ra sẽ không được dùng để huấn luyện lại hệ thống AI.

Tuy nhiên, các chuyên gia vẫn đặt ra nhiều dấu hỏi về mức độ hiệu quả thực sự của những biện pháp kỹ thuật này. Bởi với trẻ em, nhất là nhóm tuổi dưới 13, khả năng nhận diện đúng – sai khi tiếp xúc với thông tin từ máy móc là một thách thức lớn.

Lo ngại từ giới chuyên gia và tổ chức quốc tế

Không ít tổ chức bảo vệ trẻ em tỏ ra lo ngại trước bước đi mới của Google. Đại diện UNICEF từng cảnh báo rằng các mô hình ngôn ngữ như Gemini có thể vô tình gieo rắc những thông tin gây hiểu nhầm, thậm chí ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý phát triển của trẻ. “AI sinh ngữ có thể tạo ra những nội dung nguy hiểm,” một báo cáo toàn cầu của tổ chức này nhấn mạnh. Trong bối cảnh trẻ em chưa có đủ nhận thức để phân biệt giữa thật và ảo, giữa con người và máy móc, khả năng bị thao túng hoặc hiểu sai về thế giới xung quanh hoàn toàn có thể xảy ra.

Vấn đề càng trở nên nhạy cảm khi đặt vào bối cảnh lịch sử. Trước đó, Meta đã phải tạm dừng dự án Instagram Kids vào năm 2021 sau khi vấp phải sự phản đối của hàng chục tổng chưởng lý bang tại Mỹ. Các nền tảng lớn như Amazon, Microsoft và cả Google cũng từng phải nộp phạt hàng triệu USD vì vi phạm Đạo luật Bảo vệ Quyền riêng tư Trẻ em trên mạng (COPPA).

Dù Google khẳng định rằng lần này mọi yếu tố pháp lý đều được tuân thủ, và phụ huynh có quyền kiểm soát hoàn toàn truy cập chatbot của con, thì thực tế vẫn là: AI đang từng bước hiện diện trong không gian sống và học tập của trẻ em, vượt ngoài giới hạn các công cụ thông thường.

AI trong đời sống trẻ em – không còn là viễn cảnh

Không chỉ trên lớp học, chatbot như Gemini đang dần trở thành “người đồng hành” với nhiều trẻ em và thanh thiếu niên trong cuộc sống hằng ngày. Với khả năng phản hồi tức thời, trả lời bài tập hoặc trò chuyện như một người bạn, chatbot có thể thu hút sự quan tâm và xây dựng niềm tin rất nhanh từ người dùng nhỏ tuổi. Trong một số trường hợp, AI được ví như một “gia sư ảo”, giúp trẻ em học thêm kỹ năng, rèn luyện ngoại ngữ, hoặc học cách viết luận.

Tuy nhiên, đằng sau những tiện ích đó là một loạt câu hỏi chưa có lời giải. Làm thế nào để bảo vệ quyền riêng tư của trẻ? Làm sao để đảm bảo các nội dung AI tạo ra là an toàn, không thiên lệch và không tiếp tay cho các thông tin sai lệch? Liệu trẻ em có thể hiểu rõ rằng chatbot không có cảm xúc thật sự? Đây là những vấn đề không thể chỉ giải quyết bằng các dòng mã lệnh hay chính sách kỹ thuật, mà đòi hỏi sự vào cuộc toàn diện của cả xã hội, bao gồm nhà phát triển, nhà quản lý và phụ huynh.

Đông Quân