Trót FOMO và "đu đỉnh", đây là chiến lược giúp bạn “gỡ gạc”

FOMO – “nỗi sợ bị bỏ lỡ” – không còn là khái niệm xa lạ với những ai từng tham gia thị trường chứng khoán. Ở giai đoạn thị trường sôi động, giá cổ phiếu tăng chóng mặt, việc chứng kiến người khác liên tục khoe lãi dễ khiến ta mất bình tĩnh, dẫn tới hành động vội vàng. Nhưng cảm xúc không thể thay thế cho chiến lược. Và khi bạn đã trót mua đỉnh, đang ngồi trên khoản lỗ đáng kể, thì điều quan trọng không còn là “giá đã giảm bao nhiêu”, mà là “phải làm gì tiếp theo”.

Bình tĩnh nhìn lại: Bạn đang giữ cổ phiếu vì điều gì?

Sai lầm đầu tiên của nhà đầu tư sau khi FOMO là tiếp tục giữ cổ phiếu trong trạng thái mơ hồ. Họ không còn biết mình đang giữ vì niềm tin vào doanh nghiệp, hay chỉ đơn giản vì “đã lỡ mua nên cố gồng”. Để tránh lún sâu hơn, việc đầu tiên cần làm là dừng lại và đánh giá nghiêm túc: bạn đã mua cổ phiếu đó vì điều gì?

Nếu quyết định ban đầu xuất phát từ thông tin hời hợt, theo trào lưu, không phân tích kỹ càng về doanh nghiệp hay thị trường, thì việc giữ tiếp chỉ là một kiểu kéo dài sai lầm. Cần trả lời được câu hỏi: “Nếu hôm nay tôi chưa mua cổ phiếu này, liệu tôi có chọn nó không?” Nếu câu trả lời là không, hãy cân nhắc bán ra, kể cả đang lỗ.

Ngược lại, nếu cổ phiếu bạn nắm giữ thuộc doanh nghiệp có nền tảng tốt, triển vọng tăng trưởng rõ ràng, nhưng giảm giá do thị trường chung điều chỉnh hoặc tin tức ngắn hạn, bạn hoàn toàn có thể giữ lại – thậm chí xem xét mua thêm có chiến lược, nếu còn dư địa giải ngân. Tuy nhiên, quyết định đó phải được đưa ra dựa trên đánh giá lại toàn diện, không chỉ vì hy vọng “về bờ”.

Cảm xúc tiếc tiền là một cạm bẫy tâm lý kinh điển – nó khiến nhiều người giữ cổ phiếu yếu lâu hơn mức cần thiết, dẫn đến việc giam vốn và bỏ lỡ những cơ hội tốt hơn. Hãy nhớ: “Cắt lỗ không phải là thất bại – giữ sai cổ phiếu mới là cái giá thực sự đắt”.

Tái thiết danh mục, tái thiết cả tư duy đầu tư

Sau khi đã xử lý danh mục hiện tại, bước tiếp theo là làm lại kế hoạch đầu tư từ đầu – nhưng lần này, với một tư duy khác. Sai lầm vì FOMO thường để lại hai hậu quả lớn: tài khoản âm và tâm lý suy sụp. Nhiều người sau đó hoặc bỏ cuộc, hoặc lại lao vào vòng xoáy “gỡ gạc” bằng cách bắt đáy vô tội vạ, hoặc chuyển sang những mã đầu cơ khác với hy vọng hồi vốn nhanh. Kết quả thường là… lỗ chồng lỗ.

Thay vì hành động theo phản xạ, hãy dành thời gian xây dựng lại phương pháp đầu tư. Bắt đầu bằng những câu hỏi nền tảng: mục tiêu đầu tư của bạn là gì – tích lũy tài sản, tạo thu nhập thụ động hay kiếm lời ngắn hạn? Khẩu vị rủi ro của bạn ra sao? Bạn sẵn sàng chấp nhận mất bao nhiêu phần trăm trước khi cắt lỗ?

Tiếp đến, học lại cách đọc báo cáo tài chính, hiểu về chỉ số cơ bản, cách phân tích ngành, dòng tiền. Quan trọng nhất là lập kế hoạch giải ngân: chia nhỏ vốn, lựa chọn cổ phiếu có cơ bản tốt, đặt ra mục tiêu cụ thể cho từng mã. Nếu cần, hãy ghi chép lại từng lần mua – bán để đánh giá hành vi đầu tư của chính mình.

Đặc biệt, học cách đứng ngoài thị trường khi cần thiết. Không giao dịch cũng là một quyết định đầu tư hợp lý. Thị trường luôn có sóng mới, cổ phiếu mới. Điều kiện tiên quyết là bạn vẫn còn vốn – và tâm lý đã đủ bình tĩnh để đón nhận cơ hội.

Không có bài học nào miễn phí – nhưng tất cả đều có giá trị

FOMO là một sai lầm phổ biến, và việc lỗ sau FOMO không khiến bạn trở thành nhà đầu tư tệ. Nhưng nếu không học được gì từ sai lầm đó, bạn sẽ dễ dàng lặp lại nó lần thứ hai, thứ ba – với hậu quả ngày càng lớn hơn.

Thị trường tài chính vốn không phân biệt người mới hay người cũ – nó chỉ thưởng cho những ai đủ kỷ luật, đủ khiêm tốn để sửa sai, và đủ kiên nhẫn để đi đường dài. Nếu bạn đang lỗ, hãy coi đó là học phí để đổi lấy trải nghiệm. Và nếu bạn biết đứng dậy từ đó, bạn đã khác hẳn so với lần đầu bước vào thị trường.

Thị trường không cần bạn phải đúng ngay từ đầu – nó chỉ yêu cầu bạn không sai quá sâu, và không sai quá lâu.

Nguyễn Đăng