Miền cao Thanh Hóa vươn mình từ mô hình nương ngô hóa "vàng xanh"
Từ cây ngô hiệu quả thấp, người dân miền núi Thanh Hóa chuyển sang trồng dược liệu dưới tán rừng, tạo sinh kế bền vững và gìn giữ đa dạng sinh học.
“Vàng xanh” từ dược liệu bản địa
Từng bị lãng quên trong rừng sâu, cây dược liệu như cà gai leo, xạ đen, hoàng ngọc, sói rừng… nay trở thành “vàng xanh” trên nương rẫy vùng cao Thanh Hóa. Mô hình “biến nương ngô thành vườn thuốc” được triển khai từ các xã như Thành Lâm (huyện Bá Thước), giúp người dân rời xa cây ngô, cây sắn kém hiệu quả để chuyển sang trồng dược liệu có giá trị kinh tế cao, dễ tiêu thụ và phù hợp với khí hậu, thổ nhưỡng địa phương.
Ông Lô Văn Sáng, một nông dân ở Thành Lâm cho biết: “Chuyển sang trồng cà gai leo, mỗi sào đất cho thu nhập hơn 20 triệu đồng mỗi năm, cao gấp nhiều lần trồng ngô.” Cây dược liệu giúp bảo vệ đất, giữ rừng, ngăn xói mòn và duy trì thảm thực vật tự nhiên, mở ra hướng đi sản xuất gắn liền với bảo tồn môi trường.
Mô hình dược liệu dưới tán rừng: Bảo tồn, làm giàu và phát triển bền vững
Từ năm 2021, với sự hỗ trợ của UNDP – GEF và Viện Môi trường & Phát triển bền vững (VESDI), xã Thành Lâm đã triển khai dự án trồng cây sói rừng – loại dược liệu quý được dùng trong y học dân gian. Dự án đã giúp hơn 100 hộ dân trồng gần 70.000 cây sói rừng trên diện tích 72ha, chủ yếu dưới tán rừng hoặc trong vườn nhà.
Những loại cây này có khả năng sinh trưởng tốt, dễ chăm sóc, ít sâu bệnh. Thậm chí, cây còn có khả năng “nhảy bụi”, tự nhân giống, phủ xanh đất trống, chống xói mòn hiệu quả. Mô hình giúp người dân vừa có thu nhập ổn định, vừa bảo vệ hệ sinh thái tự nhiên.
Theo Chủ tịch UBND xã Thành Lâm – ông Trịnh Văn Dũng: “Từng hộ dân giờ đã có thêm một nguồn sinh kế ổn định. Dự án vừa phát triển kinh tế, vừa gìn giữ cây thuốc quý khỏi nguy cơ biến mất.”
Dược liệu kết hợp du lịch sinh thái: Hướng phát triển xanh của miền núi Thanh Hóa
Tỉnh Thanh Hóa hiện có khoảng 1.000 loài cây dược liệu, trong đó khoảng 20 loài quý hiếm như bảy lá một hoa, sa nhân, lan kim tuyến… tập trung ở các huyện miền núi và khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Luông. Nơi đây đang trở thành điểm sáng khi kết hợp trồng dược liệu với du lịch sinh thái.
Các mô hình tại Pù Luông không chỉ trồng, thu hái và chế biến dược liệu mà còn tạo không gian trải nghiệm cho du khách. Du khách đến đây có thể tìm hiểu quy trình làm thuốc, khám phá tri thức y học dân tộc và mua sắm sản phẩm dược liệu sạch, an toàn.
Ông Phạm Văn Hùng – Phó Giám đốc Ban Quản lý Khu BTTN Pù Luông nhận định: “Mô hình này mở ra cách tiếp cận mới cho người dân – sống được bằng rừng nhưng không chặt phá rừng. Đây chính là con đường phát triển kinh tế xanh, bảo vệ môi trường và duy trì văn hóa bản địa.”
Từ việc trồng dược liệu dưới tán rừng đến phát triển mô hình du lịch gắn với bảo tồn, người dân miền núi Thanh Hóa đang từng bước xây dựng chuỗi giá trị kinh tế - sinh thái. Những mô hình ban đầu tại Thành Lâm, Pù Luông hay các vùng đệm khác cho thấy tiềm năng lớn trong phát triển kinh tế bền vững, gắn kết bảo tồn rừng với tạo sinh kế ổn định cho hàng ngàn hộ dân.