Cổ phiếu NVL diễn biến bất ngờ, “dọn đường” cho phát hành ESOP?

Thị trường chứng khoán phiên 21/4 chứng kiến pha bứt tốc đầy bất ngờ của cổ phiếu NVL nhà Tập đoàn Địa ốc Nova (Novaland). Sau phiên sáng giao dịch tích cực với mức tăng trên dưới 4%, đến phiên chiều, NVL chính thức có cho mình “sắc tím” (+6,51%), thị giá tăng từ 9.600 đồng/cổ phiếu lên 10.300 đồng/cổ phiếu.

Thanh khoản NVL cũng cao đột biến với hơn 23 triệu cổ phiếu được khớp lệnh, lọt top 5 mã giao dịch sôi động nhất sàn HoSE. Thậm chí, bên bán của NVL hoàn toàn “trắng bảng”, trong khi bên mua vẫn còn dư trần gần 2 triệu cổ phiếu.

Diễn biến của cổ phiếu NVL phiên hôm nay có thể coi là bất ngờ, khi nhìn lại quãng thời gian trước đó, NVL thường xuyên giao dịch dưới mệnh giá, đi ngang quanh ngưỡng 9.600 đồng/cp.

Càng đáng nói hơn khi diễn biến này đặt trong trong bối cảnh doanh nghiệp sắp trình cổ đông phương án phát hành ESOP quy mô gần 100 triệu cổ phiếu.

Theo đó, tại Đại hội cổ đông sắp tới, Novaland dự kiến trình hai phương án phát hành cổ phiếu ESOP.

Phương án 1: Phát hành hơn 48,7 triệu cổ phiếu ESOP từ nguồn thặng dư vốn cổ phần, tỷ lệ 2,5%, mệnh giá 10.000 đồng/cp.

Phương án 2: Phát hành thêm 48,7 triệu cổ phiếu theo chương trình lựa chọn cho người lao động (ESOP), cũng với tỷ lệ 2,5%, mệnh giá 10.000 đồng/cp.

Tổng cộng, gần 100 triệu cổ phiếu dự kiến được phát hành – một con số không nhỏ nếu so với số lượng cổ phiếu đang lưu hành và bối cảnh tài chính hiện tại của Novaland. Như vậy, mức mệnh giá 10.000 đồng/cp trở thành một “mốc quan trọng”. Và khi thị giá NVL bất ngờ vượt qua mốc đó, câu hỏi tất yếu được đặt ra: Liệu cổ phiếu này có đang được kéo lên để giúp việc phát hành ESOP thuận lợi hơn?

Liệu có đang “dọn đường” cho ESOP?

Không ai có thể khẳng định chắc chắn, nhưng không thể phủ nhận sự trùng hợp về thời điểm. NVL tăng mạnh đúng ngay thời điểm thông tin phát hành ESOP được công bố – và đặc biệt là vượt lên khỏi mốc “nhạy cảm” 10.000 đồng/cp.

Trong giới đầu tư, mức mệnh giá ESOP cao hơn thị giá luôn là rào cản lớn. Nếu giá thị trường thấp hơn giá phát hành, người lao động thường không mặn mà nhận thưởng bằng cổ phiếu – hoặc thậm chí từ chối quyền mua.

Trao đổi với Tạp chí Kinh tế Chứng khoán, một chuyên gia tài chính nhận định: “Dù doanh nghiệp có ý tốt khi phát hành ESOP để tri ân hoặc giữ chân nhân sự, nhưng nếu phát hành ở mức giá cao hơn thị trường, sẽ nảy sinh xung đột lợi ích. Nhân sự muốn được hưởng thành quả thực tế, chứ không chỉ là một khoản cổ phiếu bị treo, khó bán, và tiềm ẩn rủi ro giảm giá”.

Trên thực tế, nhiều doanh nghiệp từng phải hoãn hoặc điều chỉnh giá phát hành ESOP khi thị giá cổ phiếu sụt giảm, không đạt kỳ vọng. Một số công ty còn áp dụng điều khoản “lock” (giữ cổ phiếu không được bán trong 2-3 năm), càng khiến ESOP trở thành “phần thưởng mạo hiểm” thay vì lợi ích thực sự.

Do đó, việc NVL “vượt mệnh” ngay trước khi ESOP được trình đại hội là một dấu hiệu không thể không khiến nhà đầu tư nghi ngờ. Liệu đây là tín hiệu tích cực thực sự về triển vọng Novaland – hay chỉ là một “bước nhấn giá” để giúp cổ đông và người lao động yên tâm gật đầu nhận về cổ phiếu ESOP.

Cũng theo vị chuyên gia này, không thể phủ nhận lợi ích của ESOP với doanh nghiệp, bởi thay vì chi tiền mặt để thưởng, việc phát hành cổ phiếu vừa giúp giữ lại dòng tiền, vừa tăng vốn điều lệ – một yếu tố quan trọng với những doanh nghiệp đang trong quá trình tái cấu trúc và cần nguồn lực dài hạn như Novaland.

Tuy nhiên, một khi phát hành thành công, cổ phiếu bị pha loãng là điều không thể tránh khỏi. Trong bối cảnh NVL vẫn đang từng bước thoát khỏi khó khăn, việc gia tăng số lượng cổ phiếu lưu hành có thể khiến thị giá chịu áp lực, ảnh hưởng đến kỳ vọng của các cổ đông nhỏ lẻ – những người không nằm trong diện được nhận ESOP.

“Cần hiểu rằng nguồn lực cho ESOP, dù không phải là tiền mặt, nhưng vẫn là một phần tài sản của công ty. Khi cổ phiếu phát hành thêm, dù không làm thay đổi giá trị thực doanh nghiệp, nhưng ảnh hưởng đến chỉ số thu nhập trên mỗi cổ phiếu (EPS), từ đó tác động không nhỏ đến thị giá” – Vị chuyên gia này kết luận.

Lưu Lâm