Từng là "ông lớn" xuất khẩu dầu, quốc gia này giờ đây điêu đứng vì lệnh thuế mới

Mỹ siết chặt dầu thô Venezuela
Reuters dẫn dữ liệu theo dõi tàu biển và báo cáo nội bộ của Công ty dầu khí quốc gia Venezuela (PDVSA) cho biết, xuất khẩu dầu thô và các sản phẩm liên quan của nước này đã giảm tới 11,5% chỉ trong tháng 3/2025, do Mỹ áp dụng thuế đối ứng mới và thu hồi hàng loạt giấy phép hoạt động trong lĩnh vực năng lượng.

Động thái này diễn ra sau khi Bộ Tài chính Mỹ tuyên bố áp thuế 25% đối với các giao dịch mua dầu thô và khí đốt từ Venezuela từ tuần này, đồng thời yêu cầu các công ty quốc tế – đặc biệt là đối tác của PDVSA – ngừng xuất khẩu và kết thúc hoạt động trước ngày 27/5/2025.

Cùng lúc, giấy phép của tập đoàn Chevron cho phép sản xuất và xuất khẩu dầu từ Venezuela sang Mỹ – cũng đã bị đình chỉ, khiến Mỹ, thị trường lớn thứ hai của Venezuela, tạm dừng mọi giao dịch.

Khách hàng lớn đồng loạt trì hoãn “chốt đơn”
Sự bất ổn chính trị và thương mại lan rộng nhanh chóng. Nhiều khách hàng lớn như Trung Quốc và Ấn Độ – hai điểm đến chủ chốt của dầu thô Venezuela – đã tạm ngừng hoặc hoãn nhiều đơn hàng, đặc biệt trong giai đoạn cuối tháng 3 và tháng 4.

Theo dữ liệu tháng 3/2025, tổng cộng 42 tàu rời khỏi vùng biển Venezuela, chuyên chở 804.677 thùng dầu/ngày cùng hơn 341.000 tấn sản phẩm hóa dầu, mức thấp nhất kể từ tháng 12/2024. So với cùng kỳ năm ngoái, con số này đã giảm 7,8%.

Trong đó, Trung Quốc vẫn là thị trường tiêu thụ lớn nhất với 483.700 thùng/ngày, nhưng nhiều lô hàng đã bị hoãn chưa có lịch cập cảng cụ thể. Mỹ đứng thứ hai với 210.700 thùng/ngày, tiếp theo là Ấn Độ (60.160 thùng/ngày) và Cuba (50.130 thùng/ngày). Không có bất kỳ lô hàng nào được xuất sang châu Âu trong tháng qua.

Một số đối tác lâu năm của châu Âu đã lên lịch cho “lô hàng cuối cùng”, đồng nghĩa với việc Venezuela có thể mất trắng thị trường này trong quý II/2025.

Một hình ảnh đáng lo ngại là tình trạng tắc nghẽn nghiêm trọng quanh vùng biển Venezuela. Theo phân tích vệ tinh từ Tankertrackers.com, hiện có hơn 80 tàu neo đậu trong hoặc gần vùng biển Venezuela, trong đó 35 tàu chở dầu chưa thể rời cảng, dù đã được PDVSA cấp phép.

Hai tàu đã rời cảng nhưng không chở theo bất kỳ hàng hóa nào kể từ tháng 2, khi Mỹ bắt đầu gia tăng áp lực thương mại với Venezuela. Các chủ tàu lo ngại thuế quan thứ cấp sẽ khiến hợp đồng bị lỗ nặng hoặc không thể thực hiện, nên trì hoãn bốc hàng.

Tình hình hiện tại gợi nhớ đến năm 2020, khi Mỹ từng áp dụng các lệnh trừng phạt năng lượng tương tự, khiến xuất khẩu dầu thô của Venezuela tụt dốc không phanh, và nguồn thu từ dầu gần như tê liệt.

Nguồn thu chính bị đe dọa, nguy cơ khủng hoảng lan rộng
Dầu mỏ chiếm tới 90% nguồn thu ngoại tệ của Venezuela, đồng nghĩa với việc bất kỳ sự sụt giảm nào trong xuất khẩu dầu đều gây ra những tác động nghiêm trọng đến nền kinh tế vốn đã suy yếu của nước này.

Các chuyên gia cảnh báo, nếu các lệnh trừng phạt hiện tại tiếp tục được duy trì hoặc thắt chặt, Venezuela sẽ đối mặt với một cuộc khủng hoảng tài chính – thương mại mới, tương tự như giai đoạn 2017–2020.

Bên cạnh đó, mức thuế 25% không chỉ ảnh hưởng tới các công ty Mỹ mà còn tác động đến mọi bên thứ ba đang tham gia mua bán dầu Venezuela. Nhiều doanh nghiệp châu Á hiện đang đánh giá lại rủi ro trước khi tiếp tục nhập hàng, đặc biệt trong bối cảnh thị trường năng lượng toàn cầu đang biến động do xung đột địa chính trị và giá dầu tăng cao.

Một yếu tố khác khiến Venezuela dễ tổn thương là phụ thuộc vào giá dầu thế giới. Hiện tại, giá dầu Brent vẫn đang giữ ở mức quanh 85 USD/thùng, nhưng nếu giá giảm, với sản lượng xuất khẩu suy giảm như hiện nay, Venezuela sẽ càng dễ rơi vào khủng hoảng tài khóa.

Việc không thể đa dạng hóa nền kinh tế, cũng như quá phụ thuộc vào nguồn thu từ dầu thô, khiến quốc gia Nam Mỹ gần như không có dư địa để xoay sở trước các biến cố lớn như thuế quan từ Mỹ.

Linh Linh