Vì sao tháng 12 âm lịch được gọi là tháng Chạp? Nguồn gốc và ý nghĩa ít người biết đến

Vì sao tháng 12 âm lịch được gọi là tháng Chạp?

Nguồn gốc tên gọi "Tháng Chạp"

Tháng Chạp là tên gọi đặc trưng dành riêng cho tháng cuối cùng trong năm Âm lịch. Nguồn gốc của từ “Chạp” bắt nguồn từ chữ “Lạp” trong tiếng Hán.

Lạp nguyệt: Thời điểm này được gọi là Lạp nguyệt trong văn hóa Trung Hoa cổ đại, đánh dấu thời gian tiến hành lễ tế thần cuối năm.

Ý nghĩa chữ “Lạp”: Trong tiếng Hán, “Lạp” còn mang nghĩa “thịt”, thể hiện phong tục tích trữ thực phẩm vào tháng cuối năm để chuẩn bị cho những ngày Tết giá rét.

Khi du nhập vào Việt Nam, từ “Lạp nguyệt” được biến âm thành “Tháng Chạp” theo cách gọi thuần Việt. Tên gọi này còn gắn liền với các hoạt động thăm nom, sửa sang phần mộ tổ tiên, chuẩn bị đón Tết Nguyên Đán.

Ý nghĩa của tháng Chạp trong đời sống người Việt

Tháng Chạp không chỉ đơn thuần là thời điểm chuyển giao năm cũ và năm mới mà còn là dịp để con cháu hướng về tổ tiên, gia đình quây quần bên nhau và chuẩn bị chu đáo cho một năm mới an lành.

Hướng về tổ tiên: Đây là tháng của các lễ cúng lớn, đặc biệt chú trọng đến việc thăm nom, chăm sóc phần mộ tổ tiên và chuẩn bị lễ nghi truyền thống. Những cụm từ như “giỗ chạp” cũng xuất phát từ ý nghĩa này, nhấn mạnh tầm quan trọng của các lễ cúng bái cuối năm.

Kết thúc công việc cũ: Tháng Chạp được coi là “hạn chót” để hoàn thành các kế hoạch năm cũ, dọn dẹp những rắc rối còn tồn đọng. Việc giải quyết các vấn đề trước năm mới mang ý nghĩa “tống cựu nghênh tân” (tiễn năm cũ, đón năm mới).

Các lễ cúng quan trọng trong tháng Chạp

Tháng Chạp là thời điểm của nhiều lễ cúng lớn, mỗi lễ đều mang ý nghĩa riêng biệt. Dưới đây là ba lễ cúng quan trọng nhất:

Lễ cúng Rằm tháng Chạp

Rằm tháng Chạp là dịp cúng lễ nhằm tưởng nhớ tổ tiên và cầu mong một năm mới bình an, thuận lợi. Lễ cúng này thể hiện lòng thành kính với tổ tiên và mong muốn xóa tan những điều không may mắn trước thềm năm mới. Mâm cỗ cúng:

Cỗ chay: Nến hoặc đèn, hương, nước sạch, trầu cau, trái cây, hoa tươi.

Cỗ mặn: Gà luộc, xôi gấc, canh miến, giò hoặc chả, rượu gạo.

Lễ cúng Ông Công, Ông Táo (23 Tháng Chạp)

Theo truyền thống, lễ cúng ông Công, ông Táo được thực hiện trước 12h trưa ngày 23 tháng Chạp, khi Táo quân về trời báo cáo Ngọc Hoàng. Lễ cúng này mang ý nghĩa tiễn Táo quân về trời và cầu mong những điều tốt lành cho gia đình trong năm mới.

Đồ cúng đặc trưng:

Cá chép: Biểu tượng để Táo quân cưỡi về trời.

Mâm cỗ mặn: Gồm gà luộc, xôi gấc, các món xào, canh mọc…

Đồ vàng mã: Mũ ông Công, ông Táo gồm 2 mũ ông và 1 mũ bà, kèm theo tiền vàng mã.

Lễ cúng Tất Niên (30 Tháng Chạp)

Lễ Tất niên là dịp để cả gia đình quây quần bên nhau, tổng kết năm cũ và mời tổ tiên về chung vui. Đây là khoảnh khắc cả gia đình tổng kết năm cũ, cầu chúc một năm mới an khang, thịnh vượng.

Mâm cỗ Tất niên (tham khảo):

Miền Bắc: Bánh chưng, giò, canh măng, miến lòng gà, dưa hành.

Miền Trung: Bánh tét, giò lụa, thịt ngâm nước mắm, gà bóp rau răm.

Miền Nam: Canh khổ qua, thịt kho tàu, gỏi tôm thịt, bánh tét.

Các phong tục khác gắn liền với tháng Chạp

Dọn dẹp nhà cửa: Người Việt thường dọn dẹp, trang hoàng nhà cửa sạch sẽ trong tháng Chạp để loại bỏ những điều không may mắn và đón Tết với sự khởi đầu mới.

Tích trữ thực phẩm: Tháng Chạp cũng là lúc người dân chuẩn bị thực phẩm cho ngày Tết, từ việc gói bánh chưng, bánh tét, đến dự trữ thịt cá và các món đặc sản vùng miền.

Tặng quà và chúc Tết sớm: Ở một số nơi, người ta có thói quen tặng quà Tết sớm và gửi lời chúc mừng để thể hiện lòng hiếu khách và mong muốn gắn kết tình cảm.

Tháng Chạp không chỉ là tháng cuối cùng trong năm Âm lịch mà còn mang ý nghĩa đặc biệt trong đời sống văn hóa người Việt. Đây là thời điểm để mỗi người nhìn lại một năm đã qua, hướng về tổ tiên, sum vầy bên gia đình và chuẩn bị cho một năm mới an khang, hạnh phúc.

Giá vàng hôm nay 14/12/2024: Mỗi lượng "bốc hơi" tiền triệu, chuyên gia dự báo ra sao? Giá vàng ngày 13/12 tại thị trường trong nước chứng kiến sự lao dốc mạnh, với mức giảm lên tới hàng triệu đồng mỗi lượng. ...

Giá vàng nhẫn hôm nay 14/12: Vàng nhẫn giảm tiền triệu, vàng miếng cũng bốc hơi Phiên sáng cuối tuần, giá vàng nhẫn tiếp đà giảm mạnh, chênh lệch mua - bán dao động từ 1,1 đến 2,5 triệu đồng/lượng. Vàng ...

Hạ Vy