Dòng vốn FDI và cơ hội tăng trưởng của cảng biển Việt Nam
Trong bối cảnh thương mại và toàn cầu có nhiều biến động, ngành cảng biển Việt Nam đã và đang chứng tỏ năng lực thích nghi và phát triển vượt bậc. Không chỉ tận dụng các lợi thế về vị trí địa lý và chi phí, ngành này còn chủ động đón đầu các thay đổi trong cấu trúc liên minh vận tải biển toàn cầu và xu hướng tái định hình chuỗi cung ứng. Báo cáo từ Công ty chứng khoán mới đây nhấn mạnh những động lực chính thúc đẩy tăng trưởng, từ dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đến cải thiện cơ sở hạ tầng cảng biển.
| Hình minh họa |
Trong hai thập kỷ qua, đã đóng góp mạnh mẽ vào sự phát triển của ngành cảng biển Việt Nam. Theo VNDirect, các doanh nghiệp FDI hiện đóng góp hơn 70% tổng giá trị xuất khẩu, tạo ra áp lực tích cực và thúc đẩy sự gia tăng sản lượng hàng hóa qua cảng.
Hệ thống cảng lớn như Cái Mép - Thị Vải (CM-TV) và Lạch Huyện đã ghi nhận sự tăng trưởng đáng kể trong hoạt động khai thác nhờ vào nguồn hàng hóa quốc tế. Giai đoạn 2007–2023, sản lượng hàng hóa qua cảng biển tăng trung bình 5,45%/năm. Đặc biệt, sự hiện diện của các tập đoàn lớn như MSC và Maersk đã nâng cao tiêu chuẩn vận hành, đưa hệ thống cảng biển Việt Nam tiệm cận các tiêu chuẩn quốc tế.
Cấu trúc các liên minh vận tải biển toàn cầu như Ocean Alliance, 2M, và THE Alliance đang thay đổi để đáp ứng nhu cầu ngày càng phức tạp của thương mại quốc tế. Việt Nam, với vị trí chiến lược trong khu vực Đông Nam Á, đang được các hãng vận tải lựa chọn làm điểm trung chuyển quan trọng.
Cảng CM-TV hiện là cửa ngõ chiến lược, có khả năng tiếp nhận tàu container siêu trọng đến 23.000 TEU, phục vụ các tuyến hàng hải chính đến châu Âu và châu Mỹ. Trong khi đó, cảng Lạch Huyện, sau các dự án mở rộng, cũng sẵn sàng tiếp nhận lượng hàng hóa lớn hơn, đáp ứng nhu cầu gia tăng từ các doanh nghiệp quốc tế.
Việt Nam đã cải thiện đáng kể chỉ số Hiệu suất Logistics (LPI), tăng từ hạng 53 năm 2007 lên hạng 43 năm 2023. Các dự án nâng cấp cơ sở hạ tầng tại các cảng lớn, như xây dựng bến cảng mới tại CM-TV và mở rộng Lạch Huyện, giúp nâng tổng công suất xử lý container và giảm chi phí logistics.
Ngoài ra, sự hợp tác với các tập đoàn lớn như MSC và Evergreen không chỉ mang lại công nghệ hiện đại mà còn thúc đẩy hiệu quả khai thác, giảm thời gian xử lý hàng hóa. Đây là yếu tố quan trọng giúp ngành cảng biển Việt Nam cải thiện năng lực cạnh tranh trên bản đồ logistics toàn cầu.
Những “đầu tàu” của ngành
Ngành cảng biển Việt Nam trong những năm gần đây chứng kiến sự vươn lên mạnh mẽ của hai gã khổng lồ là Tổng Công ty Tân Cảng Sài Gòn () và Tổng Công ty Hàng hải Việt Nam (). Theo VNDirect, đây là những doanh nghiệp không chỉ đóng vai trò tiên phong trong ngành mà còn được đánh giá là hai trong số các doanh nghiệp nhà nước hoạt động hiệu quả nhất từ năm 2020 đến 2023.
Tân Cảng Sài Gòn (SNP): Là doanh nghiệp dẫn đầu trong lĩnh vực khai thác cảng, logistics, vận tải và hàng hải, SNP đã xây dựng nên một hệ sinh thái logistics toàn diện. Các hoạt động của SNP không chỉ tập trung tại các cảng cửa ngõ và cảng nước sâu mà còn kết nối các trung tâm logistics và cảng cạn (ICD).
SNP nổi bật với chiến lược phát triển bền vững, thúc đẩy kinh tế số, kinh tế xanh và sử dụng năng lượng sạch. Đặc biệt, hai cơ sở cảng quan trọng là HICT và SICT đã giúp SNP duy trì vị thế dẫn đầu với thị phần container chiếm tới 39,4%, tương ứng với sản lượng thông qua đạt 9,75 triệu TEU vào năm 2023.
Tổng Công ty Hàng hải Việt Nam (MVN): Doanh nghiệp còn được biết đến với tên VIMC, là một doanh nghiệp chủ lực trong ngành hàng hải, hoạt động trên các lĩnh vực vận tải biển, khai thác cảng và cung cấp dịch vụ hàng hải. Được niêm yết trên UPCOM, MVN không chỉ tập trung phát triển dịch vụ hàng hải nội địa mà còn tích cực mở rộng hợp tác quốc tế.
Từ năm 2020, MVN chuyển đổi mô hình hoạt động sang công ty cổ phần, qua đó gia tăng sự linh hoạt và hiệu quả trong quản lý. Công ty này hiện sở hữu các doanh nghiệp niêm yết nổi bật như PHP, SGP, VOS và CDN, đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế hàng hải Việt Nam.
Phạm Hường