Theo thống kê của GlobalData, trong năm 2024, SUV chiếm tới 54% tổng doanh số xe bán ra trên toàn cầu, bao gồm xe xăng, diesel, hybrid và điện. Con số này tăng ba điểm phần trăm so với năm 2023, và năm điểm so với năm 2022.
| Một cuộc bỏ phiếu đã được tổ chức tại Paris về việc tăng phí đỗ xe đối với xe SUV nhằm giảm khí thải |
SUV nổi bật nhờ thiết kế to lớn, không gian rộng rãi, khoảng sáng gầm cao và vị trí lái thoáng tầm nhìn – những yếu tố thu hút đông đảo người tiêu dùng. Bên cạnh đó, các phiên bản SUV cỡ nhỏ cũng đang được đưa ra thị trường để đa dạng lựa chọn.
Tuy nhiên, các tổ chức môi trường như Greenpeace cảnh báo SUV là một trong những “tác nhân chính” gây ra biến đổi khí hậu, không chỉ vì mức tiêu thụ nhiên liệu cao mà còn bởi việc sản xuất chúng tiêu tốn nhiều tài nguyên do kích thước và khối lượng lớn. Ngay cả xe SUV điện cũng cần pin lớn hơn, làm tăng áp lực khai thác khoáng sản thiết yếu.
Từng có dự đoán xe điện nhỏ gọn, tiết kiệm năng lượng sẽ là xu thế chủ đạo, song thực tế lại khác. Doanh số xe điện cỡ nhỏ đang giảm tại các thị trường lớn như Nhật Bản, Đức và chậm lại ở Ấn Độ. Tại châu Âu, SUV hiện đã vượt qua xe điện về doanh số, đánh dấu sự đảo chiều xu hướng so với nửa thập kỷ trước.
Năm 2018, người tiêu dùng châu Âu mua khoảng 3,27 triệu xe hatchback nhỏ, nhưng đến năm 2024, con số này giảm còn 2,13 triệu. Trong khi đó, doanh số SUV cỡ nhỏ lại tăng từ 1,5 triệu (năm 2018) lên gần 2,5 triệu chiếc năm nay. Trung Quốc đang dẫn đầu thế giới về doanh số SUV với gần 11,6 triệu chiếc bán ra trong năm 2024, tiếp theo là Mỹ, Ấn Độ và Đức.
Vì sao SUV được ưa chuộng?
Theo giới chuyên gia, sự cải thiện thu nhập tại nhiều nền kinh tế mới nổi là một trong những yếu tố chính khiến SUV trở thành lựa chọn phổ biến hơn. “Người tiêu dùng ngày càng bị thu hút bởi SUV nhờ tính đa dụng, tiện nghi và tầm nhìn thoáng khi lái xe,” ông Mike Hawes, Giám đốc điều hành Hiệp hội Các nhà sản xuất và Kinh doanh ô tô (SMMT), nhận định.
Ngoài ra, SUV còn hấp dẫn các hãng xe nhờ biên lợi nhuận cao. Các nhà sản xuất có thể thu lợi lớn hơn dù sản xuất ít xe hơn so với các dòng xe phổ thông. Ông Dudley Curtis, Giám đốc truyền thông Hội đồng An toàn Giao thông châu Âu, cho rằng chính các chiến dịch tiếp thị quy mô lớn đã góp phần làm bùng nổ nhu cầu SUV.
“SUV cho phép các hãng xe áp giá cao hơn cho một phương tiện về cơ bản vẫn phục vụ những chức năng tương tự các dòng xe khác,” ông nói.
SUV – “kẻ thách thức” mục tiêu giảm khí thải
IEA cảnh báo, doanh số SUV tăng mạnh đã kéo theo mức tiêu thụ dầu toàn cầu tăng thêm 600.000 thùng mỗi ngày từ năm 2022 đến 2023, chiếm hơn 25% mức tăng nhu cầu dầu hàng năm. Nếu coi đội xe SUV toàn cầu là một quốc gia, đây sẽ là nguồn phát thải CO₂ lớn thứ 5 thế giới, vượt qua cả Nhật Bản.
So với các dòng xe cỡ trung chạy xăng hoặc diesel, SUV tiêu thụ nhiên liệu nhiều hơn 20% do trung bình nặng hơn khoảng 300 kg. Trong khi đó, giao thông đường bộ đang đóng góp hơn 12% lượng khí thải carbon toàn cầu – yếu tố chính dẫn đến hiện tượng ấm lên toàn cầu.
Tuy nhiên, đại diện ngành công nghiệp xe phản biện rằng không phải tất cả SUV đều góp phần tăng phát thải. “Khoảng 40% SUV mới hiện nay có lượng khí thải bằng 0, nhờ thiết kế phù hợp cho điện hóa, với phạm vi pin dài hơn giúp người tiêu dùng yên tâm hơn về vấn đề sạc điện,” ông Hawes chia sẻ.
Dù vậy, phần lớn SUV mới vẫn sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Trong năm 2023, hơn 20% SUV bán ra là xe điện hoàn toàn – tăng đáng kể so với mức 2% của năm 2018, theo IEA. Đối với SUV hybrid, nghiên cứu tại châu Âu chỉ ra rằng các mẫu hybrid cắm sạc chỉ chạy điện khoảng 30% quãng đường trung bình.
Tổng thể, IEA nhận định xu hướng gia tăng SUV đang làm chậm tiến trình giảm phát thải giao thông. “Sự chuyển dịch sang các phương tiện nặng hơn và kém hiệu quả hơn như SUV đã làm lu mờ phần lớn thành quả cải thiện hiệu suất năng lượng và khí thải trong đội xe toàn cầu,” cơ quan này nhấn mạnh.
Hoàng Thái