Thời nghẽn lệnh: Có tiền vẫn không mua được cổ phiếu sàn HOSE

Việc dòng tiền liên tục đổ vào thị trường chứng khoán đã giúp thanh khoản thị trường tăng rất mạnh kéo theo nhịp tăng nóng 5 tuần liên tiếp của VN-Index. Tuy nhiên, đằng sau câu chuyện tăng nóng này, hệ thống sàn HOSE đang trở nên quá tải khiến cho nhà đầu tư "khó chịu" và chịu nhiều thiệt hại.

Ảnh minh họa (nguồn internet)

Trong tháng 5 vừa qua, theo thống kê của Trung tâm Lưu ký chứng khoán, gần 114.000 tài khoản đầu tư chứng khoán mới được mở, mức cao kỷ lục của chứng khoán Việt Nam, nâng số lượng tài khoản mở mới từ đầu năm lên 480.000, vượt xa con số tài khoản mở mới của cả năm ngoái. Tiền từ kênh tiết kiệm ngân hàng đã chuyển sang chứng khoán và xu hướng này sẽ còn tiếp tục.

Dẫn nguồn vietstock.vn, hơn 2 năm trước, các dòng bình luận “chuyên nghiệp”, “Trung tâm giao dịch chứng khoán hàng đầu Việt Nam!”, “dịch vụ tốt”,… cùng đánh giá 5 sao được dành cho HOSE. Bên cạnh đó là một vài đánh giá tích cực 4 sao.

Tuy nhiên, mọi chuyện bắt đầu từ khoảng nửa năm trở lại đây, khi sàn HOSE xuất hiện sự cố về nghẽn lệnh. Chỉ từ đầu năm nay, đã có hơn 300 đánh giá (hơn 90% tổng đánh giá) 1 sao. Chính điều này kéo tổng số sao trung bình xuống còn 1,5 sao tính đến 9h ngày 9/6. Điều này phần nào cho thấy mức tín nhiệm của những người sử dụng dịch vụ chứng khoán cho HOSE đã sụt giảm nghiêm trọng.

Không những đánh giá 1 sao, hàng loạt bình luận chia sẻ cũng được người dùng nhắn gửi: “Sàn HOSE nên nâng cấp hệ thống lên đi nhé. Kiểu này là ảnh hưởng biết bao nhà đầu tư”, “Sở giao dịch đầu của một nước mà xử lý mấy tháng không hết lỗi?”, ”Không giải quyết vấn đề nghẽn lệnh cho nhà đầu tư gây thiệt hại tài sản, tổn hại tâm lý tinh thần người tham gia thị trường rất lớn. Lãnh đạo vô trách nhiệm, phát biểu vòng vo, bao biện”, “Việc sàn chứng khoán HOSE ngưng tính năng hủy và sửa lệnh dẫn đến tình trạng bán tháo hàng loạt của nhà đầu tư, dẫn đến hệ lụy rất nghiêm trọng, gây thiệt hại lớn cho nhà đầu tư như chúng tôi”,...

Thậm chí còn yêu cầu trách nhiệm từ phía HOSE: “Đề nghị ông Lê Hải Trà chịu trách nghiệm, kiểm điểm lại bản thân, từ chức vì sự quản lý yếu kém, bảo thủ và lỗi thời. Đề nghị sàn HOSE ngưng ngay hoạt động sàn đến khi sửa xong lỗi tắc nghẽn như sàn UpCOM và HNX. Mỗi giao dịch đều thu phí thì không thể có cái chất lượng kém và thao túng như vậy được!”.

Thời nghẽn lệnh: Có tiền vẫn không mua được cổ phiếu sàn HOSE

Trên bảng điện tử khối lượng cổ phiếu đặt mua/bán, giá đặt mua/bán không nhảy loạn xạ thì ì ạch.

Việc đặt lệnh còn tệ hại hơn. Nhà đầu tư đặt lệnh, đầu tiên công ty chứng khoán thông báo tình trạng lệnh là “tiếp nhận”, mấy phút sau thì hiện tiếp “xác nhận tiếp lệnh”. Ở một số công ty chứng khoán, thời gian từ khi “tiếp nhận” đến khi nhà đầu tư được thông báo lệnh đã khớp mất 10 - 15 phút/lệnh. Họ thuộc số may mắn vì nhiều nhà đầu tư khác không biết liệu lệnh có vào sàn HOSE và nếu vào thì chỉ biết lệnh có khớp hay không vào cuối ngày.

Đầu năm nay, khi HOSE đưa ra đề xuất tạm ngưng huỷ/sửa lệnh nhằm giảm bớt lệnh vào thị trường, giới đầu tư đã đồng loạt phản đối. Tưởng đề xuất bị “rơi vào quên lãng” nhưng không phải.

Tuần trước, HOSE đã khuyến nghị một cách không chính thức các công ty chứng khoán thực hiện việc này. Ban đầu chỉ một vài công ty chứng khoán khuyến cáo nhà đầu tư giảm bớt huỷ/sửa lệnh. Sau 1 - 2 ngày, đa số các công ty chứng khoán tạm ngưng việc huỷ/sửa lệnh. Thế là sự “mất trật tự” bắt đầu diễn ra.

Vì không thể hủy hoặc sửa lệnh, và không nhìn thấy dữ liệu theo thời gian thật trên bảng điện tử HOSE, các nhà đầu tư buộc phải chọn lệnh MP (lệnh thị trường, giao dịch bằng được, khớp với bất cứ giá nào cho đến khi khớp hết khối lượng đặt mua/bán). Trước đây lệnh thị trường MP vào là khớp luôn, nay ngay cả lệnh MP cũng phải đợi như lệnh thường. Lệnh MP bị dồn cục gây hậu quả khôn lường!

Khi thị trường tăng, lệnh MP đẩy giá cổ phiếu chạy lên ồ ạt vì khớp không cần biết mức giá, VN-Index nhảy vọt. Khi thị trường giảm, cũng lệnh MP khiến VN-Index tụt dốc. Nhiều nhà đầu tư buộc phải mua giá cao nếu muốn mua và buộc phải bán giá thấp nếu muốn bán. Tất cả những điều này là nằm ngoài mong muốn.

Không ít nhà đầu tư dở khóc dở cười khi ngay đầu giờ họ đặt lệnh giao dịch có giá và khối lượng nhưng do không được huỷ/sửa lệnh và lệnh trong tình trạng chờ, không khớp - đến khi thị trường thay đổi, họ chuyển sang đặt lệnh MP thì lượng cổ phiếu có sẵn để bán hoặc tiền có sẵn để mua đã bị kẹt trong lệnh đặt. Có cổ phiếu không bán được, có tiền không mua được là thế.

Việc không thể hủy/sửa lệnh xét về góc độ thị trường là phi thị trường vì gây thiệt hại rất lớn cho nhà đầu tư. Tuy nhiên giải pháp này được các công ty chứng khoán chấp thuận vì lệnh MP đẩy giá trị giao dịch lên cao cả khi thị trường lên lẫn xuống. Giá trị giao dịch càng nhiều, công ty chứng khoán càng thu được nhiều phí môi giới, HOSE cũng được hưởng lợi vì đơn vị này thu 0,03% tổng phí môi giới từ các công ty chứng khoán.