Thận trọng nới lỏng tiền tệ

Động thái giảm lãi suất tiền gửi dự trữ bắt buộc chiều ngày 6/8/2020 của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) được cho là tạo yếu tố tâm lý là chính, nhưng về lâu dài không phải là không có rủi ro, nên cần thận trọng.

Từ 6/8/2020, tiền gửi dự trữ bắt buộc bằng VND của các tổ chức tín dụng tại NHNN là 0,5%/năm, giảm 0,5% so với trước đó

Hạ lãi suất chủ yếu tạo yếu tố tâm lý

Trước năm 2020, tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam dựa vào cả nhu cầu của nước ngoài và tiêu dùng trong nước, khi đóng góp đến hơn 75% tăng trưởng GDP giai đoạn 2016-2019 trên cơ sở tăng trưởng cao về xuất khẩu và tiêu dùng tư nhân.

Theo nhận định của Ngân hàng Thế giới (WB), trong thời gian tới, hai động lực này khó có thể ngay lập tức quay lại các mức trước khủng hoảng, khi mà nhu cầu của nước ngoài vẫn còn yếu vì nhiều quốc gia trên thế giới còn chịu ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 khiến tốc độ tăng trưởng xuất khẩu hàng hóa và hoạt động du lịch chững lại.

Nhận định từ các chuyên gia kinh tế, làn sóng Covid-19 thứ hai quay trở lại sẽ khiến khả năng hấp thụ tín dụng vốn đã yếu trong 6 tháng đầu năm sẽ càng khó cải thiện, khả năng cao lãi suất ngân hàng sẽ tiếp tục giữ ở mức thấp bởi thanh khoản trong hệ thống vẫn đang khá dư thừa.

Do vậy, động thái hạ lãi suất tiền gửi dự trữ bắt buộc của NHNN mới đây là điều được dự đoán trước.

Cụ thể, NHNN đã ban hành quyết định hạ lãi suất tiền gửi dự trữ bắt buộc của các tổ chức tín dụng tại NHNN: Ðối với tiền gửi dự trữ bắt buộc bằng VND là 0,5%/năm (giảm thêm 0,5 điểm phần trăm), tiền gửi vượt dự trữ bắt buộc bằng VND là 0% (không đổi). Các mức điều chỉnh có hiệu lực kể từ ngày 6/8/2020.

Trao đổi với báo chí, một lãnh đạo cao cấp VPBank cho rằng, động thái trên của NHNN chủ yếu tạo tâm lý để các ngân hàng giảm lãi suất huy động, từ đó có thêm dư địa giảm lãi suất cho vay, hỗ trợ phục hồi kinh tế.

Nới lỏng chính sách tiền tệ và hệ lụy

Bà Trần Thị Khánh Hiền, Quyền Giám đốc Khối Phân tích Công ty Chứng khoán VNDirect nêu quan điểm, khác với 2 đợt cắt giảm lãi suất điều hành diễn ra vào nửa đầu năm 2020, lần này NHNN chỉ giảm lãi suất đối với tiền gửi dự trữ bắt buộc bằng VND.

Về cơ bản, lãi suất này không ảnh hưởng nhiều đến cung tiền của nền kinh tế. Ngoài ra, từ đầu tháng 7, đã có một đợt chủ động giảm lãi suất từ một số ngân hàng có vốn nhà nước chi phối. Do đó, lần giảm lãi suất này không ảnh hưởng lớn đến cung cầu tín dụng của thị trường.

Cũng theo bà Hiền, chính sách nới lỏng tiền tệ sẽ còn kéo dài đến ít nhất đến năm 2021 và Việt Nam cũng không thể đi một con đường khác trong bối cảnh các quốc gia trên thế giới đều nới lỏng chính sách tiền tệ nhằm hỗ trợ cho nền kinh tế phục hồi sau đại dịch. Tuy nhiên, có 2 rủi ro đáng chú ý trong thời điểm này.

Rủi ro thứ nhất là việc kiểm soát lạm phát trong bối cảnh giá thịt lợn vẫn đang neo ở mức cao. CPI đang có xu hướng lùi dần về ngưỡng 4% trong tháng 6 và tháng 7 nhờ các biện pháp quyết liệt về quản lý, điều hành giá của Chính phủ như nhập khẩu thịt lợn để giảm áp lực trong nước, giảm giá điện trong quý II hay kiểm soát giá dịch vụ công.

Rủi ro thứ hai là chất lượng tín dụng. Nợ xấu của các ngân hàng niêm yết đang có xu hướng tăng trong nửa đầu năm 2020 do các doanh nghiệp chịu ảnh hưởng nặng nề từ dịch bệnh. Ngoài ra, chất lượng các khoản vay mới trước áp lực đẩy mạnh tăng trưởng tín dụng cũng là vấn đề cần lưu ý.

Cần tìm động lực mới để thúc đẩy quá trình phục hồi

Ông Quách Mạnh Hào, chuyên gia Tài chính - Ngân hàng nêu quan điểm: “Quyết định về lãi suất lần này cho thấy NHNN không còn nhiều lựa chọn và đã sử dụng hết những gì có thể từ kho công cụ của mình. Nó mang tính tâm lý/chính trị hơn là kinh tế"

Chuyên gia của WB cũng nhấn mạnh trong Báo cáo điểm lại cập nhật tình hình kinh tế Việt Nam được công bố vào cuối tháng 7 vừa qua: “Chính phủ lúc này cần tìm mọi cách để kích thích kinh tế trong vài tháng tới, sao cho không gây hại về bền vững tài khóa và bền vững nợ trong lâu dài”.

Cụ thể, WB khuyến nghị Chính phủ cần tập trung vào chính sách tài khóa, là công cụ truyền thống để kích thích khôi phục kinh tế trong thời gian tới. Ðối với Việt Nam, chính sách đó không nhất thiết là phải chi nhiều hơn, mà nên đẩy nhanh tốc độ triển khai giải ngân ngân sách đầu tư đã phê duyệt.

Theo tính toán của WB, nếu Chính phủ nâng cao tốc độ triển khai ngân sách được phê duyệt cho năm 2020 từ 65% lên 75%, thì tỷ lệ đầu tư công trên GDP sẽ tăng thêm 1,5%, qua đó trực tiếp bơm khoảng 4 tỷ USD vào nền kinh tế.

“Nhà nước cần chủ động nỗ lực hỗ trợ nền kinh tế phục hồi, điều đó có nghĩa là phải chi tiêu tốt hơn và tạm thời sử dụng dư địa tài khóa đã gây dựng được trong 3 năm qua... Chính phủ cũng nên hỗ trợ một cách khôn ngoan cho khu vực tư nhân, đặc biệt là những doanh nghiệp đang hoạt động ở các ngành nghề gặp khó khăn như vận tải, du lịch...”, Báo cáo của WB nhấn mạnh.