Ngành bán lẻ: Thích ứng và hội nhập thế nào trong EVFTA?

Với quy mô dân số gần 100 triệu người, thị trường bán lẻ Việt Nam đã và đang có nhiều tiềm năng để phát triển nhất là khi Hiệp định EVFTA chính thức có hiệu lực.

Ảnh minh họa (nguồn internet)

Thị trường bán lẻ Việt Nam có nhiều tiềm năng phát triển do quy mô dân số lớn (khoảng 96 triệu người); cơ cấu dân số trẻ (60% dân số ở độ tuổi 18 - 50). Dự báo, chi tiêu hộ gia đình tăng trung bình 10,5%/năm và sẽ lên mức 714 USD/ tháng vào năm 2020.

Trong khi đó, tỷ lệ bao phủ của hệ thống bán lẻ hiện tại thấp hơn nhiều nước trong khu vực (Việt Nam chỉ đạt 25% tổng mức bán lẻ, trong khi ở Philippines là 33%, Thái Lan là 34%, Malaysia 60%, Singapore là 90%...).

Theo Lê Việt Nga, Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương), thời gian qua, làn sóng vốn trong nước và đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tiếp tục "đổ" vào ngành bán lẻ Việt Nam. Trên thị trường đã nổi lên một số nhà phân phối bán lẻ bao gồm cả doanh nghiệp trong nước và nước ngoài đang nắm giữ thị phần chủ yếu, cạnh tranh lẫn nhau và đi đầu trong những xu hướng bán lẻ mới.

Theo bà Nga: "Tiềm năng thị trường bán lẻ Việt Nam lớn, nhưng cuộc đua giành thị phần trong lĩnh vực này cũng ngày càng gay gắt. Khi EVFTA có hiệu lực, thị trường trong nước có cơ hội tiếp cận và hấp thụ nguồn vốn đầu tư lớn, công nghệ quản lý tiên tiến, hiện đại trong hoạt động thương mại từ các nước EU.

"Tuy nhiên, việc thực thi các cam kết EVFTA cũng đồng nghĩa với việc doanh nghiệp nội phải mở cửa thị trường cho hàng hóa, dịch vụ đến từ các nước đối tác thuộc EVFTA, lúc đó sẽ không còn khái niệm "sân nhà". Điều này tạo ra thách thức đối với doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa chính là áp lực cạnh tranh với hàng hóa giá rẻ, dịch vụ chất lượng tốt từ các nước đối tác trên chính thị trường nội địa", bà Lê Việt Nga nhận định.

Trước đó, trên thị trường Việt Nam đã nổi lên một số nhà phân phối bán lẻ, bao gồm cả doanh nghiệp trong nước, nước ngoài đang nắm giữ thị phần chủ yếu, cạnh tranh lẫn nhau và đi đầu trong những xu hướng bán lẻ mới. Các tập đoàn lớn và có thương hiệu nổi tiếng như: Auchan, Family Mart, Lotte, Central Group, Aeon, Circle K, K Mart… đã liên tục đẩy mạnh chiến lược thâm nhập và mở rộng thị trường bán lẻ tại Việt Nam.

Tuy nhiên, tốc độ thâm nhập và mở rộng ngày một gia tăng của doanh nghiệp nước ngoài, đã và đang gây sức ép rất lớn và là mối lo ngại đối với các nhà bán lẻ trong nước. Nhiều hàng hóa sản xuất trong nước bị suy giảm thị phần đáng kể. Bởi phần lớn doanh nghiệp Việt Nam có quy mô nhỏ và vừa với nguồn lực hạn chế.

Thực tế ở thời điểm hiện ại, chỉ có một số ít doanh nghiệp lớn của Việt Nam là Saigon Co.op, VinCommerce, Massan… gây dựng được thương hiệu, đủ năng lực để cạnh tranh trên thị trường bán lẻ Việt Nam. Số còn lại hoặc đóng cửa hoặc liên doanh liên kết thậm chí có nguy cơ bị thâu tóm bởi các doanh nghiệp nước ngoài.

Tới đây, khi EVFTA đã được thực thi, các doanh nghiệp lớn của nước ngoài có thể sẽ gia tăng sự hiện diện dòng tiền tại thị trường bán lẻ trong nước. Đây sẽ là sức ép rất lớn với các nhà bán lẻ nội địa.

Theo chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú, để giải quyết những hạn chế, tồn tại và để có đủ năng lực cạnh tranh với thị trường các nước, các nhà bán lẻ Việt Nam cần tập trung vào những mặt hàng có thế mạnh như nông sản, thực phẩm.

“Phải đẩy mạnh cải tạo và nâng cấp chất lượng của kênh bán lẻ truyền thống khi mà lương thực, thực phẩm hàng thiết yếu vẫn chiếm tới 80% tổng sản phẩm. Cần chú trọng đến các chợ truyền thống, một thị trường tiềm năng nhưng đôi khi bị lãng quên. Cần phải đi bằng nhiều chân, như vậy mới có thể từng bước cùng cạnh tranh và hợp tác với các doanh nghiệp nước ngoài ở Việt Nam”, ông Phú nhấn mạnh.

Ông Phú cho rằng, nhằm hạn chế những tác động tiêu cực từ EVFTA, các doanh nghiệp phân phối, bán lẻ cần nghiên cứu kỹ những nội dung, quy tắc nội khối để có sự chuẩn bị sẵn sàng trong việc tận dụng cơ hội có được từ EVFTA; tăng cường liên kết, hợp tác với các đối tác trong và ngoài nước để tận dụng công nghệ, quản lý và cả thị trường, qua đó, tăng cường khả năng tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu, nâng cao chất lượng, giá trị gia tăng và sức cạnh tranh trên thị trường.