Khi người nông dân... chán ruộng

	Nhà ở nông thôn thiếu những bản vẽ chuyên nghiệp
	Đằng sau “cơn lốc” di cư
	Đất nông nghiệp: Rủi ro cao từ giao dịch “ngầm”

Nhìn vào bức tranh tổng thể của nền nông nghiệp Việt Nam hiện tại, có một thực tế đáng buồn khi nhiều nơi, người nông dân đã không còn mặn mà với đồng ruộng. Hay nói cách khác, công việc đồng áng đã không thể đảm bảo cuộc sống cho người dân, buộc họ phải theo làn sóng di dân, tìm việc làm ở các thành phố lớn. Những cánh đồng từng nuôi sống cả ngôi làng, nhưng cùng với sự phát triển, nó trở nên bất lực trong việc níu giữ những bước chân người đi. Lao động nông thôn, chủ yếu chỉ còn người già, trẻ nhỏ, khi trẻ nhỏ phải ở nhà đi học, còn người già thì trông coi của cải, gia môn. Và những đứa trẻ, khi chúng lớn lên và bước khỏi cổng trường, cũng theo dòng người kia đi tha hương, bỏ lại những cánh đồng ở phía sau. Trơ trụi. Và ở Việt Nam, nó không còn là câu chuyện của một vài cánh đồng.

Luồng di cư từ những vùng đất này có lẽ sẽ không dừng lại ở một hai thế hệ. Vùng đất họ bỏ lại phía sau, sẽ còn đóng băng lâu dài. Sẽ có nhiều người di cư chia sẻ cảm giác ấy về nơi mình đã bỏ lại, nhất là những tỉnh miền trung và các tỉnh cùng ven thành phố lớn như Hà Nội và TP.HCM.

Câu hỏi đặt ra là vì sao đất nông nghiệp còn nhiều nhưng người nông dân không thể làm giàu trên mảnh đất ấy để đi tha hương, cầu thực?

Thực tế, việc đầu tư cho nông nghiệp còn khá thấp, năng suất lao động lĩnh vực này cũng không cao, vấn đề áp dụng nhằm tăng năng suất còn chậm, việc áp dụng tiến bộ khoa học trong nông nghiệp nhìn chung còn yếu, công nghệ lạc hậu, tỉ lệ giá trị chất xám trong giá thành sản phẩm nông nghiệp chưa cao, dẫn đến 90% hàng nông sản Việt Nam là xuất nguyên liệu thô, chưa qua chế biến, tỉ lệ thải loại rất cao.

Hiện tại, chỉ có 15% sản phẩm có thương hiệu, thậm chí một số thương hiệu nổi tiếng mất đi do nước ngoài mua lại.

Đó là những gam màu tối trong phát triển nông nghiệp tại Việt Nam. Song, đây lại có thể coi như một cơ hội, tiềm năng, mở ra ánh sáng cho một xu hướng đầu tư mới, đó là bất động sản nông nghiệp. Việc sản xuất manh mún, nhỏ lẻ và kém hiệu quả là yếu tố khiến người nông dân không còn bám lấy đồng ruộng. Việc doanh nghiệp rót vốn, đầu tư vào đất nông nghiệp và hình thành những vùng sản xuất lớn với công nghệ cao có thể sẽ giải quyết được bài toán kinh tế nông thôn, góp phần to lớn vào công cuộc tái cơ cấu ngành nông nghiệp bởi chính người nông dân, nếu được qua đào tạo sẽ là nguồn lao động dồi dào cho việc đầu tư phát triển nông nghiệp công nghệ cao.

Ngành nông nghiệp hiện tại chỉ thu hút một lượng vốn khiêm tốn chiếm 5% tổng vốn đầu tư toàn xã hội. Số doanh nghiệp trực tiếp đầu tư sản xuất nông nghiệp chỉ chiếm khoảng 1% tổng số doanh nghiệp (7.600 doanh nghiệp) trong đó đa phần là doanh nghiệp có quy mô nhỏ và siêu nhỏ. Nhiều doanh nghiệp lớn mặc dù có nhu cầu nhưng vẫn chưa mạnh dạn đầu tư.

Theo TS. Nguyễn Hữu Thọ, Phó trưởng Ban Chính sách phát triển nông thôn (Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương), nguyên nhân là do đất nông nghiệp tại Việt Nam thường có diện tích nhỏ, gây ra những khó khăn trong quá trình tích tụ ruộng đất.

Theo ông Thọ, có doanh nghiệp cho biết, để sử dụng được 30ha đất nông nghiệp làm trang trại, họ đã phải đàm phán với 130 hộ dân. Tuy nhiên, có nhiều hộ dân, sau một thời gian đàm phán lại tăng giá bán hoặc không đồng ý chuyển đổi, gây khó khăn cho doanh nghiệp. Thậm chí, có nhiều hộ gia đình để ruộng bỏ hoang, nhưng vì một lý do nào đó, cũng không muốn chuyển quyền sử dụng đất cho doanh nghiệp.

Cùng quan điểm, ông Nguyễn Thế Điệp, Phó Chủ tịch Câu lạc bộ Bất động sản Hà Nội cho rằng, tiềm năng bất động sản nông nghiệp ở Việt Nam rất lớn. Việc phát triển bất động sản nông nghiệp hiện nay đối với các nhà đầu tư còn rất nhiều cơ hội. Tuy nhiên, việc tiếp cận với lĩnh vực đầu tư này còn gặp nhiều vướng mắc về luật pháp, nhất là ở việc tích tụ đất đai.

Việt Nam đã có rất nhiều văn bản pháp luật liên quan đến thị trường quyền sử dụng đất nông nghiệp như Hiến pháp, Luật Đất đai; 11 nghị định và 35 thông tư liên tịch…, song thị trường chuyển nhượng quyền sử dụng đất nông nghiệp vẫn chưa phát triển, không mang lại hiệu quả cho nền kinh tế. Điều này dẫn đến việc đất nông nghiệp chưa được sử dụng hết công năng trong sản xuất và gây khó khăn cho doanh nghiệp khi muốn đầu tư vào bất động sản nông nghiệp.

Cảnh người dân bỏ ruộng, bỏ đất không còn là chuyện hiếm trong bối cảnh chuyển dịch nguồn lao động nông thôn lên các đô thị

Do vậy, theo ông Điệp, cần phải có cơ chế, chính sách phù hợp trong việc tích tụ, chuyển nhượng và sở hữu đất đai để doanh nghiệp có thể mạnh dạn đầu tư.

Ông Điệp cũng cho rằng: “Quan trọng là đưa ra chiến lược phát triển phù hợp, nắm bắt kịp thời theo giai đoạn thì mới thành công. Thứ hai nữa là nguồn lực, cơ chế chính sách của chúng ta nếu phát triển khu vực này thì cũng cần phải tạo ra những ưu tiên, ưu đãi, khơi thông dòng vốn thì mới có thể phát triển lâu dài và khai thác triệt để những tiềm năng”.

Theo các chuyên gia, để giải quyết bài toán đầu tư vào bất động sản nông nghiệp, cần phải có một cuộc "giải phẫu". Trong đó, doanh nghiệp cần được cung cấp đất sạch, tạo thuận lợi tối đa cho hoạt động cho thuê, giao đất, góp đất, kể cả đất của dân, của nông lâm trường trước đây, đất do địa phương quản lý... Đồng thời, giảm và miễn tối đa các phí, thuế có liên quan cho doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, khấu trừ thuế VAT cho nguyên liệu vật tư thiết yếu cho sản xuất nông nghiệp. Đặc biệt, cần có sự hỗ trợ của Nhà nước trong đó có bộ Khoa học- Công nghệ với doanh nghiệp trong việc đưa công nghệ cao vào nông nghiệp.