Giải chấp và bán giải chấp cổ phiếu trong chứng khoán là gì?

Bán giải chấp cổ phiếu là việc công ty chứng khoán thực hiện bán bớt cổ phiếu của nhà đầu tư để hạ tỷ lệ nợ về mức an toàn theo quy định.

Giải chấp là gì?

Giải chấp còn được gọi là xóa thế chấp. Đây là hình thức giải trừ thế chấp với tài sản đang ở ngân hàng vay vốn. Tài sản sẽ chỉ được giải chấp khi thanh lý hợp đồng vay, nghĩa là tài sản thế chấp này đã chấm dứt nghĩa vụ đảm bảo cho khoản vay nợ của người vay với phía ngân hàng. Lúc này, tài sản thế chấp sẽ không còn là tài sản đảm bảo cho khoản vay nữa.

Nói một cách dễ hiểu thì giải chấp là điều bắt buộc với người vay khi đến hạn trả nợ gốc cho ngân hàng. Nếu thanh lý hợp đồng không đúng thời hạn thì sẽ bị chuyển thành nợ quá hạn gây ảnh hưởng đến điểm tín dụng của người vay.

Bán giải chấp cổ phiếu

Bán giải chấp cổ phiếu (Force sell) thường xảy ra khi nhà đầu tư sử dụng giao dịch ký quỹ (margin) và giá cổ phiếu xuống dưới ngưỡng cho phép của công ty chứng khoán nhưng nhà đầu tư chưa nộp thêm tiền.

Hình minh họa (nguồn internet)

Việc bán giải chấp này nhằm thu hồi lại tiền mà công ty chứng khoán đã cho nhà đầu tư vay. Thông thường, việc bán giải chấp cổ phiếu sẽ được diễn ra khi mà thị trường giảm mạnh, có những tín hiệu xấu.

Trước khi bán giải chấp cổ phiếu, các công ty chứng khoán thường sẽ có thông báo cho các nhà đầu tư biết trước để họ được quyền lựa chọn. Nếu không muốn bị bán giải chấp, nhà đầu tư phải nộp thêm tiền vào tài khoản để đạt được ngưỡng an toàn tối thiểu công ty chứng khoán quy định.

Ví dụ: Một nhà đầu tư có một tỷ đồng, muốn mua 40.000 cổ phiếu XYZ trị giá 2 tỷ đồng (giá 50.000 đồng một cổ phiếu) với gói vay 3:7 của công ty chứng khoán.

Tức là, công ty chứng khoán cho khách hàng vay: 2 tỷ x 70% = 1,4 tỷ đồng.

Nhà đầu tư bỏ vốn: 2 tỷ x 30% = 600 triệu đồng.

Công ty chứng khoán này quy định tỷ lệ ký quỹ duy trì tối thiểu lớn hơn 30%. Khi thị trường xuất hiện tín hiệu xấu, giá cổ phiếu XYZ giảm xuống 35.000 đồng một cổ phiếu, khi đó tổng tài sản còn 35.000 x 40.000 = 1,4 tỷ đồng

Vốn của khách hàng còn: 1 tỷ - (15.000 x 40.000) = 400 triệu đồng

Tỷ lệ ký quỹ trên tài khoản khi đó: (400 triệu /1,4 tỷ)x100% = 28,6%, nhỏ hơn quy định tỷ lệ ký quỹ duy trì tối thiểu. Như vậy, khách hàng sẽ bị call margin.

Nếu giá cổ phiếu giảm tiếp còn 33.000 đồng một cổ phiếu, tổng tài khoản là: 33.000x40.000=1.320 triệu đồng.

Vốn của khách hàng còn: 1 tỷ - (17.000x40.000)= 320 triệu

Tỷ lệ ký quỹ trên tài khoản lúc này là: 320 triệu/1.320 triệu=24%. Lúc này cổ phiếu sẽ bị bán giải chấp.

Nhà đầu tư cần theo dõi chặt chẽ tỷ lệ ký quỹ tài khoản

Cổ phiếu bị bán giải chấp là tình huống không một nhà đầu tư nào mong muốn, khi tổng tài sản sụt giảm quá mức quản lý rủi ro của mình dẫn đến sự can thiệp của công ty chứng khoán. Mỗi lần cổ phiếu bị bán giải chấp, nhà đầu tư bị thiệt hại rất nhiều.

Để cổ phiếu không bị bán giải chấp và sử dụng margin có hiệu quả, nhà đầu tư cần theo dõi chặt chẽ tỷ lệ ký quỹ tài khoản trước những biến động của cổ phiếu đang nắm giữ.

Mặc dù các chuyên gia không khuyến cáo nhà đầu tư nên xem xét danh mục đầu tư quá thường xuyên, nhưng nếu nhà đầu tư có số dư ký quỹ đáng kể, họ cần theo dõi hằng ngày. Điều này sẽ giúp nhà đầu tư biết được danh mục đầu tư của mình đang ở đâu và liệu có gần đến mức ký quỹ duy trì hay không.

Nhà đầu tư chỉ nên sử dụng margin khi đã có kinh nghiệm lâu năm, am hiểu thị trường và doanh nghiệp, không nên margin vào những cổ phiếu có tính đầu cơ, chỉ sử dụng margin khi thị trường có xu hướng tăng rõ ràng, nhưng ở mức độ vừa phải, tạo một biên độ an toàn cho tài khoản.

Phân tích cổ phiếu kỹ lưỡng và tìm hiểu tỷ lệ ký quỹ của các công ty chứng khoán giúp nhà đầu tư có được kế hoạch đầu tư chắc chắn hơn. Nhà đầu tư có thể sử dụng các ứng dụng chứng khoán để hỗ trợ tìm điểm mua/bán.

Đầu tư chứng khoán vốn đòi hỏi tính kỷ luật cao, khi nhà đầu tư ký quỹ càng phải xây dựng tính kỷ luật chặt chẽ hơn khi ra quyết định đầu tư.