Giá xăng dầu sắp vượt đỉnh: Làm sao để hạ nhiệt?

	Giá xăng dầu hôm nay 21/5/2022: Tăng tiếp khi nguồn cung thắt chặt
	Lùi thời gian điều chỉnh giá xăng dầu trong nước
	Giá xăng dầu hôm nay 20/5/2022: Dầu có dấu hiệu hạ nhiệt nhưng sẽ không giảm

Liên Bộ Công Thương - Tài chính vừa thực hiện điều chỉnh giá xăng dầu theo chu kỳ. Theo đó, mỗi lít xăng RON95 từ ngày 11/5 đã cán mốc 29.980 đồng, E5 RON 92 là 28.950 đồng một lít. Riêng loại xăng RON 95 V (loại xăng cao cấp) giá đã vượt 30.000 đồng.

Đây là đợt tăng giá liên tiếp từ cuối tháng 4 và sau đợt tăng này, giá xăng RON95 đã lập đỉnh mới, cao hơn mức thiết lập hồi giữa tháng 3 là 160 đồng một lít. Còn E5 RON92 thấp hơn mức đỉnh hồi tháng 3 khoảng 30 đồng mỗi lít.

Việc giá xăng dầu vượt đỉnh lịch sử đã tác động lớn đến kích cầu tiêu dùng nội địa khi hàng hoá, dịch vụ, chi phí vận tải tăng theo giá xăng. Vậy còn có dư địa để "hạ nhiệt" giá xăng dầu?

Ảnh minh họa

Trao đổi với báo Lao Động, TS Nguyễn Đình Ánh - chuyên gia kinh tế cho biết, việc điều hành giá xăng dầu, quan trọng nhất là chi phí đầu vào và vấn đề kiểm soát lạm phát. Hiện nay, dư địa điều hành giá xăng dầu vẫn còn nhưng phải đánh đổi giữa việc giảm thu ngân sách và kiểm soát đà tăng của giá xăng.

Theo chuyên gia, hiện, mỗi lít xăng đến tay người tiêu dùng phải "cõng" 38-40% là thuế, phí và được cấu thành từ giá CIF nhập khẩu xăng dầu thành phẩm, thuế tiêu thụ đặc biệt (10% với xăng RON95, xăng sinh học E5 RON92 là 8%), thuế nhập khẩu 10%, thuế giá trị gia tăng 10%, thuế bảo vệ môi trường 1.900 - 2.000 đồng. Ngoài ra, còn các khoản lợi nhuận định mức, chi phí định mức, chi phí vận chuyển... chiếm 5-8%.

"Thu ngân sách chiếm từ 30-50% giá bán lẻ xăng dầu trên mỗi một lít xăng, đây là dư địa rất lớn để nhà chức trách điều hành giá xăng dầu. Ví dụ, một lít xăng 30.000 đồng, dư địa điều hành còn khoảng 10.000 - 15.000 đồng, chứ không chỉ 2.000 đồng giảm 50% Thuế bảo vệ môi trường với xăng dầu từ đầu tháng 4 đến hết năm nay.

Chỉ có điều việc giảm thuế phí cần cân nhắc, đánh đổi giữa một bên là thu ngân sách và một bên là giảm giá giá xăng dầu để phục vụ mục tiêu trong chương trình phát triển, phục hồi kinh tế", TS Nguyễn Đình Ánh nhận định.

Dự trữ xăng dầu bằng tiền hay bằng hàng?

Ở Việt Nam, xăng dầu có tác động lớn đến nền kinh tế, giá cứ tăng 10%, GDP sẽ giảm khoảng 0,5 %, ông Nguyễn Bích Lâm, Nguyên Tổng trưởng Tổng cục Thống kê nói trong Diễn đàn dự báo kinh tế Việt Nam 2022-2023.

Do vậy, các chuyên gia cho rằng ngoài phương án giảm thuế, Chính phủ cần có phương án dự trữ xăng dầu quốc gia để đảm bảo an ninh năng lượng, không bị động trước diễn biến khó lường từ giá xăng dầu.

Theo Bộ Công Thương, hiện nay dự trữ xăng dầu của Việt Nam chỉ được khoảng 5-7 ngày và dự trữ bằng tiền. Quỹ này chỉ được sử dụng trong những tình huống đặc biệt.

Ông Nguyễn Bích Lâm đánh giá con số quá ít so với các nước. Do đó, nước ta cần tăng lượng dự trữ lên gấp chục lần so hiện nay và chuyển sang dự trữ bằng hàng thay vì bằng tiền. Hiện, nhiều nước trên thế giới đang dự trữ xăng dầu rất tốt, điển hình như Mỹ.

"Nguồn xăng dầu dự trữ của Mỹ có thể đáp ứng cho nền kinh tế trong vòng 1 tháng. Ở giai đoạn căng thẳng, nước này đã xuất kho để giảm giá xăng dầu. Và gần đây lại kế hoạch mua 60 triệu thùng dầu để bổ sung cho kho dự trữ khẩn cấp.

Ngoài ra, 29 quốc gia trong Tổ chức năng lượng thế giới cũng có quy định phải dành ra bao nhiêu phần trăm kinh phí để dự trữ xăng dầu...", ông Lâm nói.

Rõ ràng, dự trữ xăng dầu quốc gia bằng hàng hóa cho thấy những lợi thế trong tình huống khẩn cấp. Tuy nhiên, Việt Nam hiện chưa có kho dự trữ quốc gia riêng, mà giao việc dự trữ cho các doanh nghiệp đầu mối và điều này xảy ra nhiều bất cập.

"Nếu sớm có cơ chế tách bạch giữa dự trữ quốc gia và dự trữ của các doanh nghiệp đầu mối và thương nhân phân phối chắc chắn sẽ tốt.

Chuyên gia Ngô Trí Long cho rằng dự trữ bằng tiền và hiện vật đều có ưu – nhược điểm riêng. Dựa theo tình hình hiện tại của Việt Nam, dữ trữ quốc gia nên kết hợp cả hai hình thức này để đảm bảo lợi ích cho cả doanh nghiệp và nhà nước.

Có thể giảm Thuế tiêu thụ đặc biệt

PGS.TS kinh tế Đinh Trọng Thịnh (Học viện Tài chính) cũng cho rằng, vẫn còn dư địa để giảm giá xăng dầu. Dù vậy, phải tính toán các công cụ khác để hài hòa, vì diễn biến giá xăng dầu thế giới tăng mạnh.

Cũng theo chuyên gia, mức thuế, phí đang chiếm tỉ trọng rất cao trong cơ cấu giá thành sản phẩm xăng dầu. Trong đó, các loại thuế, phí chiếm 42-43% trong cơ cấu giá thành mặt hàng xăng, và tỉ lệ này với mặt hàng dầu là 24-30%.

Vì vậy, ngoài việc sử dụng hiệu quả linh hoạt quỹ bình ổn giá, thuế Bảo vệ môi trường đã giảm 50%, cần xem xét cân nhắc giảm thuế, phí như thuế xuất nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt.

"Bài toán giảm giá xăng dầu trong ngắn hạn là quá khó, nhưng về lâu dài, điều chỉnh giảm thuế tiêu thụ đặc biệt cho mặt hàng xăng dầu là cần thiết. Nhà nước sẽ phải nghiên cứu rất kỹ và có giải pháp phù hợp, vừa kìm đà tăng giá xăng dầu, vừa đảm bảo nguồn thu cho ngân sách", ông Thịnh nói.

TS Bùi Trinh - chuyên gia thống kê - cho biết, xăng dầu chiếm khoảng 5,8% trong giá trị sản xuất và chiếm 8,2% trong chi phí trung gian của nền kinh tế; riêng đối với nhóm ngành vận tải, xăng dầu chiếm 56,1% trong giá trị sản xuất và chiếm khoảng 71% trong tổng chi phí trung gian.

Vì vậy, TS Bùi Trinh nhấn mạnh, cùng với việc giảm 50% thuế bảo vệ môi trường, cần tính toán lại thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng, theo hướng giảm thuế tiêu thụ đặc biệt hoặc bãi bỏ sắc thuế này với xăng.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải cho hay, Bộ Công Thương đang cùng Bộ Tài chính rà soát, nghiên cứu xem có thể giảm thêm thuế nào trong cơ cấu giá bán lẻ để hạ giá xăng dầu.

Tuy nhiên, giảm loại thuế nào thì cần tính toán phù hợp để chống nhập lậu xăng dầu và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp sử dụng nhiên liệu này làm đầu vào sản xuất, nhu cầu người dân.

Dự báo giá xăng trong kỳ điều chỉnh tới

Theo nhận định của Sở Giao dịch hàng hóa Việt Nam, giá dầu lên xuống thất thường tiếp tục cho thấy sự bất ổn về mặt xu hướng. Có lẽ trong vòng 1 tuần tới, diễn biến giá sẽ tiếp tục lên xuống thất thường như giai đoạn vừa qua, khi thị trường chưa có các tin tức nào đủ mạnh để tạo ra biến động lớn.

Trong nước, theo chu kỳ điều hành giá xăng dầu, hôm nay liên Bộ Công Thương – Tài chính sẽ công bố giá cơ sở đối với các mặt hàng xăng dầu cho kỳ điều hành từ ngày 21/5. Tuy nhiên, vì rơi vào ngày nghỉ nên liên Bộ sẽ lùi thời gian điều chỉnh giá xăng dầu sang ngày 23/5.

Theo đó, ở kỳ điều chính tiếp theo này, giá xăng có thể tăng lần thứ 4 liên tiếp. Theo doanh nghiệp đầu mối, giá xăng ngày 23/5 có thể tăng 500-700 đồng/lít, đưa giá xăng tiến sát mốc 31.000 đồng/lít, nếu nhà điều hành không trích Quỹ bình ổn.

Theo các doanh nghiệp xăng dầu, bình quân giá xăng nhập khẩu ở chu kỳ này tăng khoảng 5-6% so với chu kỳ trước. Do giá nhập khẩu tăng cao, các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đang lỗ khoảng 1.000-1.100 đồng với xăng.

Vì thế, ở kỳ điều hành này, nếu cơ quan quản lý không trích Quỹ bình ổn giá xăng dầu thì giá xăng có thể tăng 600-700 đồng/lít, vượt qua mốc 30.000 đồng/lít mức cao kỷ lục từ trước đến nay; còn giá dầu có khả năng giữ nguyên hoặc giảm nhẹ.

Trong trường hợp cơ quan quản lý giảm trích lập hoặc tăng chi Quỹ bình ổn, giá xăng trong nước có thể tăng ít hơn. Tuy nhiên, các chuyên gia không nghiêng về phương án này bởi Quỹ bình ổn tại doanh nghiệp đang âm nên kỳ điều hành này, cơ quan quản lý có khả năng sẽ không trích Quỹ với xăng.

Nếu đúng như dự báo, giá xăng trong nước ngày 23/5 sẽ có lần tăng thứ 4 liên tiếp.

Chỉ trong vòng 2 tháng, giá bán lẻ xăng trong nước đã hai lần lập đỉnh. Gần nhất, hôm 11/5, mỗi lít xăng RON95 tăng lên mức 29.980 đồng, cao nhất lịch sử. Giá xăng lên sát 30.000 đồng/lít và còn có thể tăng thêm nếu giá thế giới vẫn xu hướng đi lên, sẽ ảnh hưởng tới tiêu dùng, phục hồi kinh tế và lạm phát. Nếu giá xăng dầu tăng 10% sẽ làm lạm phát tăng 0,36 điểm phần trăm và tăng trưởng giảm 0,5 điểm phần trăm.

Với đà tăng hiện nay, các chuyên gia nhận xét, giá xăng dầu bình quân sẽ tăng khá cao, ảnh hưởng trực diện tới vận tải, khai thác thuỷ sản và tiêu dùng. Nhà điều hành cần rà soát và tính toán lại các mức chi phí trong cơ cấu tính giá cơ sở xăng dầu và các loại thuế, phí để kìm đà tăng của loại nhiên liệu này.