Biến động thị trường chứng khoán Việt Nam sau các nhip điều chỉnh lớn

Tuy nhiên, những cơ hội hay thường xuất hiện trong những lúc khó khăn. Một số chuyên gia cho rằng định giá của thị trường tại vùng 1.150-1.250 điểm đang ở mức khá hấp dẫn với P/E của VN-Index đạt khoảng ~13 lần và P/E của VN30 là khoảng ~12 lần. Cả hai mức trên đều đang thấp hơn ngưỡng trung bình của 5 năm gần nhất và nếu tính theo P/E kỳ vọng cho năm 2022, các mức định giá này đang trở nên hấp dẫn hơn, đặc biệt đối với các nhà đầu tư dài hạn theo trường phái giá trị.

Vậy đối với các cơ hội ngắn hạn (dưới 3 tháng) trong các nhịp “sóng hồi” của thị trường thì sẽ như thế nào? Bài nghiên cứu này sẽ hỗ trợ độc giả tìm kiếm câu trả lời thông qua diễn biến biến động thị trường sau các nhịp điều chỉnh lớn trong hơn 4 năm qua (2018-2022).

Diễn biến VN-Index theo tuần từ tháng 01/2018 đến tháng 05/2022 (Nguồn: TCInvest)

Trong hình trên, Bài nghiên cứu đã khoanh vùng 3 mốc thời gian có thể coi là mốc “tạo đáy ngắn hạn” và hồi phục lại sau các đợt điều chỉnh mạnh, bao gồm: Tháng 08/2018 và tháng 1/2019 (trong bối cảnh năm 2018 thị trường thế giới điều chỉnh chung do lo ngại chiến tranh thương mại Mỹ - Trung và FED 4 lần tăng lãi suất), và tháng 4/2020 (ảnh hưởng nặng nề của dịch bệnh COVID-19).

Tại các khung thời gian này, dữ liệu giao dịch của khoảng 500 cổ phiếu có vốn hóa lớn hóa nhất thị trường tại từng thời điểm đó được thu thập và đánh giá. Để so sánh độ mạnh yếu của các ngành/nhóm cổ phiếu tương quan với các nhóm khác, chúng tôi lựa chọn Chỉ tiêu Chỉ số sức mạnh giá 1 tháng (RS 1T) theo phương pháp tính độc quyền của TCBS đã được giới thiệu với các bạn đọc trong nhiều bài viết trước đây. (Chỉ tiêu này giúp nhà đầu tư sàng lọc ra các cổ phiếu đang có xu hướng tăng mạnh bằng cách so sánh sự thay đổi giá của một cổ phiếu với những cổ phiếu còn lại trong 1 tháng gần nhất và xếp hạng từ 1 đến 100. Ví dụ, một cổ phiếu có chỉ số Sức mạnh giá ở mức 90 nghĩa là trong 1 tháng gần nhất, cổ phiếu có mức độ tăng giá mạnh hơn 90% các cổ phiếu còn lại trên thị trường).

Dữ liệu được tập hợp và nghiên cứu theo các nhóm cổ phiếu, phân loại theo vốn hóa và thanh khoản (VN30, Large Cap, Mid-Cap, Penny) và theo Ngành. Từ 3 mốc thời gian được lựa chọn, chúng tôi theo dõi giá trị RS trung bình của 2 tháng trước thời điểm tạo đáy (“Cuối xu hướng giảm”) và 3 tháng sau thời điểm tạo đáy (“Hồi phục”).

Kết quả phân tích đối với phân loại các nhóm cổ phiếu theo vốn hóa và thanh khoản

Giá trị RS 1T trung bình của các nhóm cổ phiếu theo tháng quanh các khung thời gian thị trường điều chỉnh mạnh và phục hồi (Nguồn: TCData)

Hình này cho thấy các nhóm VN30 và Vốn hóa lớn vẫn có sự hồi phục trung bình tốt hơn 2 nhóm còn lại với chỉ tiêu RS chủ yếu đạt quanh mức 60. Tuy nhiên, sau 2 tháng hồi phục, 2 nhóm này sẽ có xu hướng yếu hơn so với các nhóm Mid-cap và Penny.

Điểm đáng chú ý là giai đoạn điều chỉnh năm 2018-2019 (chiến tranh thương mại, tăng lãi suất) có khác biệt so với năm 2020 (dịch bệnh bất thường) nên diễn biến các nhóm cổ phiếu có khác nhau. Cụ thế, các nhóm cổ phiếu vốn hóa lớn có dấu hiệu vững vàng hơn trong giai đoạn 2018-2019 trong khi tại năm 2020, dòng tiền lớn rút ra vô cùng mạnh mẽ ảnh hưởng rất sâu sắc tới nhóm này, dẫn đến chỉ số RS trung bình rất thấp tại ~26.

Kết quả phân tích đối với phân loại theo ngành

Giá trị RS trung bình của các nhóm ngành theo tháng quanh các khung thời gian thị trường điều chỉnh mạnh và phục hồi (Nguồn: TCData)

Hình trên đem đến một cái nhìn sắc nét hơn về biến động sức mạnh giá, do các cổ phiếu có xu hướng vận động tương quan cao trong cùng Ngành. Một số nhận định chính tương đồng trong cả 3 khung thời gian có thể rút ra như sau:

- Nhóm Dầu khí luôn có sức bật khá tốt trong vòng 2 tháng đầu trong các đợt phục hồi, sau đó chỉnh mạnh trong tháng sau. Với hiện tượng “thiên nga đen” như năm 2020 (COVID-19), giá dầu giảm sâu trong giai đoạn đầu năm Q1/2020 dẫn đến diễn biến của các cổ phiếu trong nhóm này ở mức RS đáy (chỉ khoảng ~31-35) nhưng bật lại rất nhanh trong 2 tháng khi thị trường phục hồi.

- Nhóm Công nghệ thông tin với đại diện tiêu biểu là cổ phiếu FPT luôn có mức RS cao kể cả trong giai đoạn cuối xu hướng giảm và giai đoạn hồi phục. Điều này cho thấy sự đồng nhất với quan điểm chung của thị trường về FPT, một cổ phiếu có thể “trú bão” trong các giai đoạn khó khăn.

- Nhóm Dịch vụ tài chính (đa phần là các Công ty chứng khoán) thường phục hồi khá nhanh, sớm hơn so với thị trường chung, nhưng thời gian kéo dài không lâu, thể hiện qua việc chỉ số RS sụt giảm ngay trong tháng liền kề phía sau.

- Một số nhóm “phòng thủ” có sự duy trì sức mạnh giá khá ổn định (RS>50) trước và sau xu hướng giảm, bao gồm: Hàng cá nhân và gia dụng, Thực phẩm và đồ uống, Bảo hiểm, Điện nước xăng dầu khí đốt. Điều này khá tương đồng với các lý thuyết chung về nhóm ngành phòng thủ khi thị trường diễn biến phức tạp hoặc khi nền kinh tế gặp khó khăn.

- Ngân hàng, nhóm trụ của thị trường, thể hiện sức mạnh giá không ổn định do không thực sự được ưa thích của dòng tiền trong bối cảnh phức tạp chung.

Dựa trên phân tích dữ liệu chỉ số Sức mạnh giá (RS 1 tháng) trên toàn thị trường trong 3 khung thời gian VN-Index có sự hồi phục sau khi điều chỉnh mạnh giai đoạn 2018-2022, bài viết này nhằm hỗ trợ thông tin cho các nhà đầu tư về diễn biến các nhóm cổ phiếu/nhóm ngành, tìm kiếm sự phục hồi mạnh nhất và độ dài thời gian phục hồi chủ yếu phục vụ giao dịch ngắn hạn (dưới 3 tháng).