Chung cư 155 - 157 Bùi Viện (quận 1) là một trong những chung cư thuộc diện chung cư cấp độ D, phải di dời khẩn cấp. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, cư dân vẫn ngày ngày sinh sống tại đây.
 |
| Tại chung cư 47 Long Hưng, người dân đang hàng ngày sống khổ sở trong các căn hộ “ổ chuột” |
Chung cư Vĩnh Hội (quận 4) gồm 3 lô với 244 căn, được xây dựng trước năm 1975 hiện vẫn đang là không gian của người, rác, chuột, sự trật hẹp và bóng tối.
Vướng nhiều và mắc cùng nhiều
Với mục tiêu đến năm 2020 giải quyết 50% trong tổng số 474 chung cư cũ, UBND TP. HCM đã ủy quyền cho các quận cải tạo, sửa chữa chung cư cũ, xây dựng chung cư mới thay thế chung cư cũ xây dựng trước năm 1975. Tuy nhiên, với tình hình hiện tại, khó có thể đạt được những tiêu chí trên bởi trong 10 năm qua, thành phố mới chỉ tháo dỡ được 32 chung cư cũ, việc cải tạo diễn ra rất chậm.
Thực tế, đa phần người dân không chịu di dời vì sợ không được tái định cư (TĐC) tại chỗ. Ông Phạm Văn Mừng, 66 tuổi, ngụ phòng 3, lầu 1, chung cư 149 - 151 Lý Thường Kiệt cho biết, từ năm 2009 quận đã có kế hoạch xây mới chung cư nhưng đến nay vẫn không thấy có dấu hiệu gì. Nếu quận triển khai và có kế hoạch cụ thể, công khai, đặc biệt về chính sách TĐC, giá bán suất TĐC thì nhiều gia đình sẵn sàng di dời.
| Người dân ở chung cư Vĩnh Hội cũng trông chờ quyết định của chính quyền về phương án di dời. “Nhưng nếu quận bố trí tạm cư xa quá hoặc giá suất TĐC quá cao thì chúng tôi cũng chẳng đi. Dân lao động, buôn gánh bán bưng, lấy đâu ra tiền đóng khoản chênh lệch lớn”, bà Phạm Thị Thanh Tâm (lô A chung cư Vĩnh Hội) cho biết. |
Theo ông Bùi Thanh Tân, Phó Chủ tịch UBND quận 4, người dân đã chọn Công ty TNHH 276 Ngọc Long làm chủ đầu tư chung cư Trúc Giang; quận đang xem xét, thẩm định để phê duyệt phương án bồi thường TĐC và bố trí tạm cư. Nhưng ở chung cư Vĩnh Hội thì vẫn chưa chọn được chủ đầu tư. Như vậy có nghĩa, người dân sẽ tiếp tục “đánh cược” mạng sống trong chung cư cũ.
Đại diện quận Tân Bình khẳng định đang lập phương án di dời, bố trí tạm cư cho 5 chung cư (47 Long Hưng, 137 Lý Thường Kiệt, 149 - 151 Lý Thường Kiệt, 40/1 Tân Phước và 170 - 171 Tân Châu). Dự kiến hạn chót di dời các hộ dân còn lại trong 5 chung cư này là ngày 30/04/2019.
 |
Tuy nhiên, về khách quan, có thể thấy, phần lớn chung cư cũ xuống cấp, hư hỏng nặng có diện tích đất nhỏ (trên dưới 500m²) nhưng dân số đông, nên không hấp dẫn nhà đầu tư. Đơn cử, chung cư 137 Lý Thường Kiệt tổng diện tích gần 291m², có 34 hộ; chung cư 170 - 171 Tân Châu diện tích chỉ 289m², có 24 hộ cư ngụ. Một số chung cư khác cũng rộng vài trăm mét vuông nhưng có đến hơn 100 hộ dân.
| “Về nguyên tắc, khi giải tỏa phải TĐC tại chỗ cho người dân có nhu cầu. Do diện tích khu đất quá nhỏ, nếu bố trí TĐC tại chỗ thì không còn diện tích cho nhà đầu tư khai thác hoàn vốn. Trường hợp tăng thêm diện tích thì phá vỡ quy hoạch nên rất khó”, ông Mai Đăng Thuận, Trưởng phòng Quản lý đô thị quận Tân Bình giải thích. |
Khi quyền lợi chưa thể dung hòa
Trong khi đó, ở các dự án đã có chủ trương đầu tư thì quá trình thực hiện cũng gặp nhiều vướng mắc.
Ở chung cư 155 - 157 Bùi Viện, kế hoạch trước đây xác định phải chọn được nhà đầu tư xây mới chung cư trong quý III/2018, nhưng đến nay vẫn chưa chọn được. Tương tự, phương án di dời, bố trí tạm cư và phương án phá dỡ chung cư cũng chưa thống nhất. Hiện quận vẫn đang chờ ý kiến của UBND TP về quỹ nhà tạm cư, thời gian di dời các hộ dân, cũng như phương án hoàn vốn cho Nhà nước khi đầu tư xây dựng lại chung cư thay thế (ở chung cư có 87 căn thuộc sở hữu tư nhân, 13 căn thuộc sở hữu nhà nước).
Một vướng mắc lớn khác là liên quan đến thỏa thuận bồi thường, TĐC giữa chủ dự án và người dân. Không ít người dân yêu cầu bồi thường cao hơn mức chủ đầu tư chấp nhận. Trong khi đó, hầu hết chung cư xây dựng trước năm 1975 đều ở khu vực trung tâm, được kiểm soát chặt về hệ số sử dụng đất và mức trần giới hạn về dân số.
 |
| Xóa bỏ chung cư cũ, đặc biệt là chung cư trước 1975 và hài hòa lợi ích với dân cư là một bài toán chưa thể tìm ra mẫu số chung |
Để giải quyết vướng mắc, UBND quận 3 kiến nghị và được UBND TP. HCM đồng ý phương án kết hợp giữa các dự án xây mới chung cư cũ với các dự án dân cư khác. Các chung cư cũ có diện tích nhỏ sau khi tháo dỡ sẽ xây dựng công trình thương mại, dịch vụ, còn người dân sẽ được TĐC tại các dự án có dân cư như khu dân cư Lê Văn Sỹ hoặc tại dự án chung cư Nguyễn Thiện Thuật mới.
Rõ ràng, để đẩy nhanh cải tạo, xây mới các chung cư cũ, nát trên địa bàn TP. HCM, việc tiên quyết đề ra là các địa phương phải vượt ra khỏi sự ràng buộc của từng dự án, rộng hơn nữa là thoát ra khỏi địa giới hành chính của các quận, huyện để liên kết, tạo quỹ đất đủ lớn nhằm có thể thu hút doanh nghiệp tham gia. Muốn vậy, phải đảm bảo hài hòa lợi ích: Người dân có nơi ở mới, doanh nghiệp có lợi nhuận, Nhà nước có được công trình mới.
Hữu Dũng
Phiên bản di động